در این نوشته می خوانید:
تا به امروز، میلیون ها کیت سفید کننده دندان در سراسر جهان به مشتریانی فروخته شده اند که به دنبال روشن کردن لبخند خود هستند. محصولات سفید کننده دندان را می توان مانند رنگ روی ژل ها، نوارها یا محافظ های دندان، چه در مطب دندانپزشکی و چه در منزل استفاده کرد. ماده سفید کننده موجود در این محصولات، پراکسید هیدروژن است. به طور کلی، هرچه مقدار پراکسید هیدروژن بیشتر باشد، قدرت سفید کنندگی آن محصول بیشتر خواهد بود.
خمیردندان ها و دهانشویه ها همچنین ممکن است حاوی غلظت اندک پراکسید هیدروژن به عنوان یک ضد عفونی کننده برای جلوگیری از ایجاد پلاک و التهاب لثه باشند.
آیا خمیردندان ها، دهانشویه ها و محصولات سفید کننده دندان حاوی پراکسید هیدروژن بی خطر هستند؟ آیا آنها باید آزادانه در اختیار مصرف کنندگان قرار گیرند؟
ما قصد داریم در این مقاله به این پرسش ها و پرسش های دیگری پاسخ دهیم که ممکن است در رابطه با پراکسید هیدروژن به ذهن شما خطور کنند.
پراکسید هیدروژن یک ماده شیمیایی بسیار واکنش پذیر حاوی هیدروژن و اکسیژن است. پراکسید هیدروژن قادر به انجام واکنش های متعددی است (به عنوان مثال، افزودن، جایگزینی، اکسیداسیون و کاهش مولکولی). این یک اکسیدان قوی است و می تواند رادیکال های آزاد را با برش همولیتیک تشکیل دهد. پراکسید کاربامید ترکیبی از اوره و پراکسید هیدروژن است که در تماس با آب به اوره و پراکسید هیدروژن تجزیه می شود. به عنوان مثال، یک ژل پراکسید کاربامید 10 درصد حداکثر 6/3 درصد پراکسید هیدروژن تولید می کند.
کاربرد اصلی پراکسید هیدروژن در تولید مواد شیمیایی (تقریباً 40%)، سفید کننده خمیر و کاغذ (تقریباً 30%) و سفید کننده منسوجات (تقریباً 20%) است. مقدار اندک آن در تولید لوازم آرایشی استفاده می شود. پراکسید هیدروژن برای سفید کردن مو و برای اکسیداسیون در رنگ موی دائمی و در محصولات بهداشتی دهان مانند دهانشویه و خمیردندان و همچنین در محصولات سفید کننده دندان استفاده می شود. همچنین ممکن است از غلظت های پایین آن در خمیردندان ها و دهانشویه ها به عنوان ضدعفونی کننده برای جلوگیری از ایجاد پلاک و التهاب لثه استفاده شود. علاوه بر این، لنزهای تماسی را می توان با پراکسید هیدروژن بسیار رقیق شده ضد عفونی کرد.
استفاده از محلول لنزهای تماسی حاوی مقداری پراکسید هیدروژن می تواند چشم را تحریک کند.
قورت دادن دوز زیاد پراکسید هیدروژن می تواند برای انسان کشنده باشد.
محلول های پراکسید هیدروژن بسیار رقیق شده غیر تحریک کننده یا خفیف هستند. با این حال، آزمایش های حیوانی نشان داده اند که پراکسید هیدروژن در صورت فراتر رفتن از غلظت های معین، می تواند باعث تحریک چشم، پوست و داخل دهان، معده و روده شود. استفاده از قطره های چشمی و محلول های لنز تماسی حاوی مقداری پراکسید هیدروژن می تواند چشم را تحریک کند. پراکسید هیدروژن باعث ایجاد واکنش های آلرژیک در پوست نمی شود.
برای آزمایش اینکه آیا مواجهه مکرر با پراکسید هیدروژن می تواند به سلامت آسیب برساند، به روش های مختلف محلول های پراکسید هیدروژن به موش ها داده شدند. مشاهده شده است که قرار گرفتن در معرض مقادیری بالاتر از سطوح مشخص، اثراتی روی وزن بدن، خون و برخی از اندام ها دارد. خطرات این ماده برای انسان را می توان با مقایسه قرار گرفتن انسان در معرض بالاترین مقادیری ارزیابی کرد که با آن مقادیر هیچ اثر مضری در هیچ یک از مطالعات حیوانی مشاهده نشده بود.
پراکسید هیدروژن می تواند به عنوان یک محرک ضعیف سرطان عمل کند، به این معنا که اندکی می تواند باعث رشد یا تکثیر سلول های سرطانی شود. اطلاعات کافی برای ارزیابی اثرات احتمالی پراکسید هیدروژن روی تولید مثل و رشد وجود ندارند.
افراد مبتلا به اختلالات ژنتیکی خاص در برابر پراکسید هیدروژن آسیب پذیرتر هستند زیرا بدن آنها نمی تواند آن را به طور موثر تجزیه کند.
سفید کننده های دندان را می توان با ابزاری شبیه محافظ های دندان روی دندان ها اعمال کرد. سفید کننده های دندان و محصولات بهداشتی دهان- مانند خمیردندان ها و دهانشویه های خاص- از پراکسید هیدروژن یا پراکسید کاربامید برای خواص سفید کنندگی و یا ضدعفونی کنندگی آنها استفاده می کنند. پراکسید با عبور از داخل دندان و واکنش با مولکول هایی که باعث ایجاد لکه یا تغییر رنگ می شوند، دندان ها را سفید می کند. به طور کلی، هر چه پراکسید بیشتر باشد، قدرت سفید کنندگی آن بیشتر است.
چنین محصولاتی بسته به محتوای پراکسید آنها، یا به صورت رایگان برای مصارف خانگی به فروش می رسند، یا توسط دندانپزشکان برای مصارف خانگی توزیع می شوند یا منحصراً توسط دندانپزشکان در مطب خود استفاده می شود. در اتحادیه اروپا، محصولات بهداشتی دهان تنها در صورتی آزادانه به مصرف کنندگان فروخته می شوند که حاوی کمتر از 1/0% پراکسید هیدروژن باشند، در حالی که در ایالات متحده، محصولات سفید کننده با غلظت های بالاتر فروخته می شوند. برای بلیچینگ در مطب عموماً از محصولاتی با سطوح بالاتر مواد سفید کننده استفاده می شود.
به سه روش مختلف می توان محصولات سفید کننده دندان را در منزل استفاده کرد: استفاده از نوارهایی که روی دندان ها چسبانده می شوند، محافظ های دندانی که به صورت سفارشی متناسب با دندان های هر فرد ساخته می شوند و محصول سفید کننده را روی دندان ها نگه می دارند یا ژل هایی که مانند رنگ مستقیماً روی دندان ها زده می شوند.
طول درمان به میزان تغییر رنگ و محصول سفید کننده استفاده شده بستگی دارد. از مداخلات کوتاه در مطب دندانپزشکی گرفته تا برنامه های کاربردی در منزل که چند دقیقه تا چند ساعت در روز طول می کشند و تا چند روز تکرار می شود.
خمیردندان ها و دهانشویه ها همچنین ممکن است حاوی غلظت اندک پراکسید هیدروژن به عنوان یک ضد عفونی کننده برای جلوگیری از ایجاد پلاک و التهاب لثه باشند. مطالعات نشان داده اند که پراکسید هیدروژن موجود در خمیردندان ها یا دهانشویه ها به سرعت در دهان توسط بزاق تجزیه می شود، اما مقداری از آن بلعیده می شود. خمیردندان ها و دهانشویه هایی که حاوی مقادیر اندکی پراکسید هیدروژن هستند و یک یا دو مرتبه در روز استفاده می شوند، اگر تا ۶ ماه به عنوان خمیردندان یا ۲۴ ماه به عنوان دهانشویه استفاده شوند، به نظر نمی رسد که به داخل دهان آسیبی وارد کنند. با این حال، دهانشویه هایی که حاوی مقادیر بیشتری پراکسید هیدروژن هستند یا بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند، می توانند باعث تحریک دهان شوند.
میزان پراکسید هیدروژن موجود در بزاق طی درمان های سفید کننده دندان، بیشتر به مقدار پراکسید هیدروژن در محصول مورد استفاده و نوع محصول و فقط تا حدی به میزان بزاق تولید شده بستگی دارد.
طی یک فرایند درمان سفید کردن دندان، غلظت پراکسید هیدروژن روی لثه ها و بزاق به سرعت کاهش می یابد زیرا پراکسید هیدروژن به سرعت تجزیه می شود.
تخمین زده می شود که تا 25 درصد از پراکسید هیدروژن اعمال شده توسط محصولات سفید کننده دندان بلعیده می شود.
دو عارضه جانبی شایع استفاده از محصولات سفید کننده دندان حاوی پراکسید هیدروژن، تحریک دهان و افزایش حساسیت دندان به تغییرات دما هستند. این دو اثر هر دو موقتی هستند. هیچ اطلاعاتی در مورد اثرات طولانی مدت استفاده از محصولات سفید کننده دندان یا اثرات استفاده مکرر از چنین محصولاتی در دسترس نیست.
پراکسید هیدروژن به راحتی از مینای دندان عبور می کند. طبق اکثر مطالعات موجود، بلیچینگ یا سفید کردن دندان به مینای دندان آسیبی نمی رساند. با این حال، چند مطالعه گزارش داده اند که بلیچینگ می تواند به سطح دندان آسیب وارد کند، مینای دندان را متخلخل تر کرده و منجر به بروز فرو رفتگی، خراش و از بین رفتن مواد معدنی شود.
پراکسید هیدروژن پس از عبور از مینای دندان، به عاج و پالپ می رسد. در برخی موارد، سفید کننده ها باعث التهابات جزئی پالپ می شوند که همین ممکن است علت افزایش حساسیت دندان ها باشد که گاهی اوقات بعد از بلیچینگ تجربه می شود. با این حال، به طور کلی، به نظر نمی رسد که سفید کردن دندان به پالپ دندان های سالم آسیبی وارد کند، احتمالاً به این علت که سطح پراکسید هیدروژن برای آسیب رساندن به آن بسیار اندک است.
سفید کردن دندان معمولاً رنگ پرشدگی ها و سایر مواد ترمیمی را تغییر نمی دهد. روی پرسلن، سایر سرامیک ها یا طلای ترمیم دندان تاثیری نمی گذارد. با این حال، روی ترمیم های ساخته شده با مواد کامپوزیت، سمان و آمالگام های دندانی می تواند اندکی تأثیر بگذارد.
محلول های حاوی بیش از 5 درصد پراکسید هیدروژن دارای برچسب “مضر” و “محرک برای چشم” هستند. در غلظت های بالاتر، موارد دیگری اضافه می شوند که خطر آسیب جدی به چشم ها، تحریک سیستم تنفسی و پوست و سوختگی را برجسته می کنند.
محصولات بهداشتی دهان و سفید کننده های دندان حاوی پراکسید هیدروژن به احتمال زیاد روی کل بدن تأثیر نمی گذارند، زیرا این ماده به سرعت تجزیه می شود. اما اثرات بالاتر از سطوح معین در حیوانات مشاهده شده اند. علاوه بر این، نگرانی هایی در مورد اثرات مستقیم مانند تحریک داخل دهان و سیستم گوارشی پس از بلع وجود دارد.
در اتحادیه اروپا، محصولات بهداشتی دهان و دندان تنها در صورتی آزادانه به مصرف کنندگان فروخته می شوند که حاوی پراکسید هیدروژن بیشتر از 1/0 درصد نباشند.
خطرات پراکسید هیدروژن برای انسان را می توان بر اساس مطالعات حیوانی تخمین زد. برای اثرات عمومی روی بدن، در صورتی حاشیه ایمنی کافی در نظر گرفته می شود که قرار گرفتن انسان در معرض پراکسید هیدروژن حداقل 100 برابر کمتر از سطحی باشد که در آن در هیچ مطالعه حیوانی، هیچ اثری مشاهده نشده باشد. این مورد در مورد خمیردندان ها و دهانشویه های حاوی پراکسید هیدروژن 1/0 درصد و محصولات سفید کننده دندان حاوی پراکسید هیدروژن 6 درصد است، اما برای محصولات سفید کننده دندان حاوی پراکسید هیدروژن بیشتر نیستند.
قبل از انجام درمان سفید کردن دندان، باید با دندانپزشک مشورت شود. بلیچینگ دندان فقط یک فرایند زیبایی ساده نیست. دندانپزشکان باید علت ایجاد لکه را تشخیص دهند، بررسی کنند که آیا بیماران مشکل دیگری در سلامت دهان دارند یا خیر، و در مورد بهترین راه مقابله با این مشکل زیبایی به بیماران مشاوره دهند.
همانطور که در بالا ذکر شد، عوارض جانبی نامطلوب شایع درمان سفید کردن دندان، مانند افزایش حساسیت دندان و تحریک دهان، معمولاً ظرف چند روز ناپدید می شوند. سطح پرکننده ها و سایر ترمیم ها می تواند تحت تأثیر قرار گیرد.
پراکسید هیدروژن می تواند به عنوان یک محرک ضعیف سرطان عمل کند، به این معنا که می تواند رشد یا تکثیر سلول های سرطانی را اندکی تحریک کند. مصرف دخانیات، سوء مصرف الکل و استعدادهای ژنتیکی خاص خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش می دهند. بنابراین پراکسید هیدروژن ممکن است این خطر را بیشتر افزایش دهد، بویژه زمانی که درمان تکرار شود. این ممکن است نگران کننده باشد زیرا افراد سیگاری گزینه های مناسبی برای سفید کردن دندان هستند. برای افرادی که از قبل بیماری های دهان و دندان دارند ممکن است خطر اثرات مضر بیشتر باشد.
استفاده از خمیردندان ها، دهانشویه ها و سفید کننده های دندان حاوی پراکسید هیدروژن تا 1/0 درصد خطری برای سلامت مصرف کننده ندارد. خمیردندان ها و دهانشویه ها نباید بیشتر از 1/0 درصد پراکسید هیدروژن داشته باشند.
استفاده از محصولات سفید کننده دندان حاوی 1/0 تا 6 درصد پراکسید هیدروژن خطرات احتمالی برای مصرف کننده دارد. این خطرات با افزایش غلظت پراکسید هیدروژن و دفعات کاربرد افزایش می یابند.
خطرات احتمالی استفاده از سفید کننده های حاوی پراکسید هیدروژن بین 1/0 تا 6 درصد را در صورتی می توان محدود کرد که سفید کردن دندان به درستی با تأیید و نظارت دندانپزشک انجام شود. وضعیت خاص هر فرد باید قبل از درمان در نظر گرفته شود.
در مورد استفاده از محصولات سفید کننده دندان در دوره های زمانی طولانی تر تحقیقات بیشتری نیاز است. استفاده از محصولات سفید کننده دندان حاوی پراکسید هیدروژن بیشتر از 6 درصد برای مصرف کنندگان بی خطر تلقی نمی شود.