از دست دادن و فقدان دندان

از دست دادن دندان اتفاق غیر معمولی نیست. در حقیقت، یک نظرسنجی در سال 2015 نشان داد که تنها 48 درصد از بزرگسالان آمریکایی 20 تا 64 ساله یک دست دندان دائمی (یا ثانویه) کامل دارند. تقریباً از هر 5 سالمند بالای 65 سال، 1 نفر تمام دندان های خود را از دست داده است (که بی دندانی نامیده می شود). شرایط ژنتیکی، بیماری لثه، آسیب، حفره ها و پوسیدگی های دندانی از جمله دلایل از دست رفتن دندان ها هستند.

از دست دادن دندان می تواند الگوهای جویدن را تحت تأثیر قرار دهد، باعث تحلیل استخوان شود و اعتماد به نفس را تحت تأثیر قرار دهد، و در صورتی که بدون درمان رها شود، می تواند منجر به بروز بیماری های دیگر شود. خوشبختانه، راه هایی برای احیاء لبخند شما وجود دارد، مانند ایمپلنت های دندانی، پروتزهای مصنوعی دندانی و بریج دندان. در این مقاله قصد داریم به بررسی علل و تأثیرات از دست دادن دندان یا فقدان دندان، و همچنین آنچه می توانید در مورد آن انجام دهید بپردازیم.

علل از دست دادن دندان

همه افراد با بالا رفتن سن، دست دندان اولیه یا دندان های شیری خود را از دست می دهند (که معمولاً تحت عنوان دندان های کودکی شناخته می شوند). با این حال، 32 دندان ثانویه (بزرگسالی) که جایگزین دندان های اصلی می شوند، دائمی هستند. با این حال، طیف وسیعی از شرایط، مشکلات سلامتی، و عوامل دیگر می توانند باعث از دست رفتن دندان ها یا افزایش خطر آن شوند.

ژنتیک

در برخی موارد، دندان های دائمی در نتیجه ناهنجاری ارثی فک پایین بالا و پایین (استخوان فک) هرگز تشکیل نمی شوند. این نوع فقدان دندان که agenesis دندان نامیده می شود، می تواند با برخی شرایط مادرزادی خاص، از جمله شکاف کام و لب (شکاف در لب بالا و سقف دهان) و سندرم داون (تریزومی 21، یک اختلال ژنتیکی ناشی از وجود کروموزوم سوم 21) اتفاق بیفتد.

سه نوع فقدان مادرزادی دندان ها عبارتند از:

• هیپودنشیا Hypodontia: هیپودنشیا شایع ترین شکل فقدان دندان، زمانی است که یک تا پنج دندان دائمی بعد از دست رفتن دندان های شیری دیگر هرگز تشکیل نمی شوند.
• الیگودنشیا Oligodontia: الیگودنشیا زمانی است که شش یا چند دندان به دلیل فقدان دندان وجود ندارند.
• آنودنشیا Anodontia: در آنودنشیا، دندان های شیری اصلاً رشد نمی کنند، و یک سری کامل دندان وجود ندارد.

بیماری لثه

یکی دیگر از علل شایع از دست رفتن دندان ها بیماری لثه است، که باعث ایجاد فاصله بین لثه ها و دندان ها می شود که تحت عنوان پاکت شناخته می شوند. با گذشت زمان، این می تواند باعث پوسیدگی دندان ها و استخوان ها و تحلیل بافت ها شود، که منجر به از دست رفتن دندان می شود.

ژنژیویت که باعث بروز التهاب، قرمزی و خونریزی در لثه ها می شود، شکل خفیفی از بیماری لثه است. این شرایط به طور کلی با مراقبت و بهداشت خوب دهان و دندان قابل برگشت است. با این حال، اگر بیماری لثه درمان نشود، پیشرفت می کند و به پریودنتیت تبدیل می شود، که در آن تجمع پلاک به زیر خط لثه منتقل می شود. این بیماری به درمان گسترده نیاز دارد.

آسیب

البته، آسیب های ورزشی، زمین خوردن، تصادفات اتومبیل، و انواع دیگر تروماها می توانند باعث از دست دادن دندان ها شوند. در این حالت، از دست دادن کل دندان، مستلزم توجه فوری دندانپزشک یا متخصص درمان ریشه دندان، یا یک اندودنتیست است. سعی کنید ظرف مدت نیم ساعت به پزشک مراجعه کنید.

مراقبت از دندان کنده شده

اگر یک دندان را به دلیل تروما یا زمین خوردن از دست داده اید- پس از درخواست کمک فوری- سعی کنید دندان را درون حفره خود قرار دهید. اگر این راهکار عملی نبود، آن را در یک لیوان شیر نگهدارید، یا در مسیر مراجعه به دندانپزشک آن را داخل دهان خود در کنار گونه خود نگهدارید. دندان های کنده شده را در دستمال های کاغذی نپیچید، آنها را با مواد شیمیایی تمیز نکنید و ریشه های بدون پوشش بافت آن را لمس نکنید.

عوامل خطر اضافی

برخی دیگر از شرایط و رفتارهای بهداشتی دندانی، خطر از دست رفتن دندان ها را افزایش می دهند، از جمله:

• پوسیدگی دندان به دلیل حفره ها
• تغذیه نامناسب
• سیگار کشیدن
• عدم دسترسی به خدمات دندانپزشکی
• بهداشت ضعیف دندانی

علاوه بر این، از دست دادن شدید دندان در افراد مبتلا به تعدادی از بیماری ها به طور قابل توجهی بیشتر است، از جمله:

• دیابت (زمانی که بدن شما در متابولیسم قند مشکل دارد)
• بیماری قلبی
• آسم (التهاب راه های هوایی که تنفس را دشوار می کند)
• آمفیزم (بیماری ریوی)
• مشکلات کبدی
• آرتریت روماتوئید (RA، یک بیماری خود ایمنی که مفاصل را تحت تاثیر قرار می دهد)
• سکته مغزی (اختلال در جریان خون به مغز)

خلاصه

افراد به دلایل مختلفی، از جمله شرایط ژنتیکی خاص، بیماری لثه، آسیب و تروما، دندان های خود را از دست می دهند. پوسیدگی دندان، تغذیه نامناسب، استعمال دخانیات و مراقبت نامناسب از دندان ها، همگی این خطر را افزایش می دهند، درست مانند برخی از بیماری های مزمن مانند دیابت و بیماری های قلبی.

تأثیر نبودن دندان

دلایل زیادی وجود دارند که باید از دندان های از دست رفته مراقبت شود. در زیر به بررسی تأثیر از دست دادن دندان می پردازیم:

• مشکل در جویدن و بلع
• مشکلات مربوط به رژیم غذایی و تغذیه ناکافی (مربوط به موارد فوق)
• کاهش عزت نفس و احساس جذابیت
• تغییر بایت (حتی یک دندان از دست رفته باعث جابجایی دندان های اطراف خواهد شد)
• از دست دادن و تخریب استخوان
• ضعیف شدن عضلات و ساختار فک
• افزایش خطر از دست دادن دندان های بیشتر، حفره های دندانی، یا دیگر مشکلات دندانی.

گزینه هایی برای جایگزینی دندان های از دست رفته

با توجه به اینکه مراقبت از دندان های از دست رفته چقدر می تواند ضروری باشد، و نیز متداول بود این مشکل، جای تعجب نیست که گزینه هایی برای احیاء لبخند شما وجود داشته باشد. همراه با رویکرد طولانی مدت استفاده از پروتزهای مصنوعی دندانی (دندان مصنوعی)، دندانپزشکان و اندودنتیست ها چندین درمان جدیدتر را ارائه می دهند. نیازی نیست بدون دندان زندگی کنید.

ایمپلنت های دندانی

هنگامی که وظیفه جایگزینی یک دندان تکی است، ایمپلنت های دندانی گزینه ای بویژه امیدوار کننده هستند. آنها دندان های مصنوعی دائمی دارند که به  گونه ای ساخته شده اند که به خوبی با دندان های شما ترکیب شوند. دریافت ایمپلنت یک فرآیند چند مرحله ای است که شامل موارد زیر می شود:

• تصویربرداری و ارزیابی: از آنجا که پستی که ایمپلنت را محکم می کند لازم است درون استخوان فک جاسازی شود، اولین گام عبارت است از حصول اطمینان از سالم بودن استخوان به اندازه کافی برای حمایت ایمپلنت. اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا سایر روش های تصویربرداری برای ارزیابی قسمتی که قرار است ایمپلنت درون آن جای بگیرد، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
• تقویت یا پیوند استخوان: اگر مشخص شود که استخوان فک از استحکام کافی برای حمایت ایمپلنت برخوردار نیست، ابتدا لازم است جراحی برای افزودن استخوان یا مواد شبیه استخوان به ناحیه مورد نیاز انجام شود. خود این عمل تنها پس از بهبودی کامل استخوان ادامه می یابد، چیزی که ممکن است چندین ماه طول بکشد.
• جایگذاری پیچ: یک پیچ تیتانیومی درون استخوان فک جای می گیرد، که شبیه ریشه دندان است. یک کلاه روی این پیچ قرار می گیرد و محل جراحی در حدود سه تا شش ماه بهبود می یابد و ماده استخوانی در اطراف پیچ رشد می کند (اسئواینتگریشن).
• اضافه کردن روکش: هنگامی که پیچ محکم درون استخوان فک جای گرفت و همه چیز بهبود یافت، یک فرایند نهایی وجود دارد. هیلینگ کپ (کلاهک) از روی پیچ برداشته می شود و یک پست (اباتمنت) روی آن قرار داده می شود. سپس یک روکش که متناسب با شکل و رنگ دندان های اطراف طراحی شده است روی آن قرار می گیرد.

پروتز مصنوعی دندانی

استفاده از دست دندان های کامل یا پارسیل مصنوعی، پروتزهای مصنوعی دندانی، ممکن است در موارد از دست دادن قابل توجه دندان ضروری باشد. آنها در صورت نیاز استفاده می شوند و شب ها بیرون آورده می شوند.

دو نوع مورد استفاده عبارتند از:

• پروتزهای پارسیل برای جایگزینی یک یا چند دندان استفاده می شوند.
• دست دندان های کامل جایگزین یک ردیف دندان در فک بالا یا پایین می شوند.

زندگی کردن با پروتزهای مصنوعی دندانی به مراقبت خاصی نیاز دارد، از جمله تمیز کردن صحیح آنها و پرهیز از برخی غذاها و نوشیدنی های خاص.

بریج های دندانی

برای جایگزینی چندین دندان از دست رفته به صورت همزمان، نصب بریج دندان گزینه سوم است. این مجموعه از دندان های مصنوعی به یک براکت (بریج) متصل می شوند، که به ساختارهای حمایت کننده چسبانده می شوند: یا دندان های سالم با روکش ها یا ایمپلنت ها.

گرچه فرایند قرار دادن بریج های دندانی به اندازه ایمپلنت ها تهاجمی نیست، اما به چند جلسه مراجعه نیاز دارد. در اینجا در مورد این جلسات توضیح می دهیم:

• تصویربرداری و قالب گیری: از تصویربرداری برای ارزیابی استخوان آن ناحیه استفاده می شود، و از دندان های اطراف قالب گیری می شود، که کمک می کند تا این اطمینان حاصل شود که بریج دندان به درستی داخل دهان قرار می گیرد و بایت شما به صورت طبیعی باقی می ماند.
• ساخت تکیه گاه: قبل از قرار دادن یک بریج دائمی، روکش ها روی دندان های (یا ایمپلنت های دندانی) حمایت کننده قرار داده می شوند، و یک بریج موقت برای شما نصب می شود.
• بریج دائمی: در مرحله نهایی، بریج دائمی در جای خود نصب و چسبانده می شود. برای حصول اطمینان از اینکه همه چیز کار می کند، جلسات بعدی نیاز هستند.

خلاصه

ایمپلنت های دندانی، بریج های دندانی و پروتزهای دندانی همگی ابزارهایی برای جایگزینی دندان های از دست رفته هستند. رویکرد خاص مورد استفاده، به تعداد دندان های از دست رفته، سلامت فک و عوامل دیگر بستگی دارد.

از دست دادن دندان گرچه بسیار شایع است، اما نه تنها عزت نفس فرد را تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه می تواند منجر به بروز مشکلات قابل توجهی برای سلامتی شود. از دست دادن دندان های دائمی می تواند ناشی از شرایط ژنتیکی، ترومت یا آسیب، بیماری لثه، حفره ها و بهداشت نامناسب دهان و دندان ها باشد. از دست رفتن دندان ها بعلاوه با دیابت ها و بیماری قلبی مرتبط است و در صورتی که بدون درمان باقی بماند می تواند منجر به تحلیل استخوان فک شود. گزینه های درمانی شامل استفاده از پروتزهای دندانی مصنوعی (یک دست دندان مصنوعی)، ایمپلنت های دندانی و بریج های دندانی (دندان های مصنوعی چسبانده شده به دندان های موجود) هستند.

گرچه در برخی موارد از دست دادن دندان می تواند به راحتی نادیده گرفته شود، اما از دست دادن دندان چیزی است که باید جدی گرفته شود و تحت درمان قرار بگیرد. مانند بسیاری از مشکلات سلامتی، هرچه زودتر پیگیر آن باشید و روند اصلاح آن را آغاز کنید، نتیجه بهتری بدست خواهید آورد. در کنار رعایت عادات خوب بهداشت دهان و دندان و معاینات منظم، با دندانپزشک خود در مورد اقداماتی که می توانید برای اصلاح از دست رفتن دندان خود انجام دهید صحبت کنید.

پرسش های متداول

آیا بدون دندان می توانید ونیرها را دریافت کنید؟

ونیرها پوسته های پرسلن یا سرامیکی هستند که برای اصلاح ظاهر دندان های موجود روی آنها قرار می گیرند. آنها معمولاً برای اصلاح مشکلات کوچکتر- لب پر شدگی ها یا ترک ها- به جای جایگزینی کل دندان ها استفاده می شوند.

آیا با از دست رفتن دندان ها می توان بریس ها را دریافت کرد؟

اگر دندان از دست رفته دارید، می توانید بریس ها را دریافت کنید، و در واقع، ممکن است قبل از کاشت ایمپلنت دندان، بریس ها برای همراستا کردن دندان ها ضروری باشند. این امر تا حد زیادی به مورد خاص بستگی دارد، اما در صورت فقدان دندان، می توان از فرایندهای همراستا کردن دندان ها استفاده کرد- و حتی ممکن است توصیه شود.

آیا از دست دادن دندان مضر است؟

دلایل متعددی وجود دارند که از دست دادن دندان خوب نیست و باید درمان شود، از جمله:

• از آنجا که دندان ها می توانند جابجا شوند، از دست دادن دندان می تواند منجر به ناهماهنگ شدن بایت (مال اکلوژن) شما شود.
• فقدان دندان می تواند توانایی شما در جویدن غذا را مختل کند، روی رژیم غذایی شما تأثیر بگذارد و باعث بروز درد فک و مشکلات دیگر شود.
• فقدان دندان روی عزت نفس و تصویر فرد از خود تأثیر می گذارد، بویژه اگر از دست دادن دندان جلب توجه کند.
• فقدان دندان باعث افزایش خطر از دست دادن دندان های بیشتر یا دیگر مشکلات دندانی می شود.

آیا فقدان دندان ژنتیکی است؟

برخی از دلایل از دست دادن دندان در واقع ژنتیکی هستند. تخمین زده می شود که 1% از افراد (گرچه شیوع ممکن است بیشتر باشد) فقدان دندان دارند، که در آن یک یا چند دندان دائمی هرگز تشکیل نمی شود (یا فقط تا حدی شکل می گیرند). این عارضه، با شدت های متفاوت از هیپودنشیا (یک تا پنج دندان از دست رفته) تا آنودنشیا (که در آن هیچ دندان دائمی تشکیل نمی شود)، در نتیجه تغییر در شکل فک بالا و پایین ایجاد می شود.

معمولاً کدام دندان ها بیشتر از دست می روند؟

به طور کلی، اکثر افراد بزرگسالان حداقل یک دندان از دست داده اند و با افزایش سن، تعداد این دندان ها به طور فزاینده ای افزایش می یابد. به طور طبیعی، برخی از دندان ها بیشتر از سایرین احتمال از دست رفتن دارند. شایع ترین موارد از دست رفته عبارتند از:

• دندان های عقل
• دندان های لترال پیشین فک بالا
• دندان های دو پایه/ دندان های پرمولر دائمی.