دندان اضافه در کودکان

داشتن دندان بیشتر از تعداد معمول، شرایطی است که تحت عنوان هایپردنشیا hyperdontia یا دندان اضافی supernumerary teeth نامیده می شود. کودکان معمولاً 20 دندان شیری دارند و معمولاً تعداد دندان های دائمی اکثر افراد در بزرگسالی 32 دندان است. اما بیش از 3% افراد دندان های اضافی دارند که در جای دیگری داخل دهان آنها بیرون می آیند.

دندان اضافی یکی از مشکلات دندانی است که شیوع کمتری دارد، بنابراین شاید برای شما یا هر یک از آشنایانتان ممکن است کمی نگران کننده باشد اگر متوجه وجود دندان اضافی داخل دهان خود شوید. با خواندن این مطلب آنقدر اطلاعات کسب می کنید تا از نگرانی شما کاسته شود.

هایپردنشیا یا دندان اضافی

دندان اضافی در کودکان و نوزادان چیست؟

دندان اضافی، به سادگی به عنوان داشتن دندان بیشتر از تعداد معمول تعریف می شود. این دندان ها می توانند هر جایی داخل دهان بوجود بیایند، اما در حدود 98% موارد، بیمارانی که هایپردنشیا دارند دندان اضافی آنها در فک بالا بیرون می آید.

دندان های اضافی یا با چشم قابل مشاهده هستند- اگر شما یا دندانپزشکتان بتوانید دندان اضافی را جایی که دور از انتظار است در حال رشد ببینید– یا با عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس. تصویر رادیوگرافی با اشعه ایکس دندان هایی را نشان خواهد داد که هنوز منتظر بیرون آمدن هستند. گاهی اوقات، دندانپزشک شما با گرفتن یک سی تی اسکن قادر خواهد بود وضعیت همه دندان های اضافی را بررسی نماید. اصطلاحات مختلفی هستند که دندانپزشک ها از آنها برای توصیف دندان های اضافی استفاده می کنند. در اینجا به معرفی رایج ترین اشکال دندان های اضافی می پردازیم تا به شناخت بهتر آنها به شما کمک کنند:

انواع دندان های اضافی

• دندان های تکمیلی Supplementary: دندان هایی که شکل و اندازه طبیعی دارند.
• دندان های دکمه ای Tuberculate: دندان هایی که بیشتر به یک استوانه شباهت دارند.
• دندان های مخروطی Conical: دندان هایی که شبیه میخ یا نوک تیز هستند.
• ادونتومای مرکب و پیچیده: یا مجموعه ای از ضاعده های دندان- مانند یا توده ای از بافت های دندان مانند.

هایپردنشیا یا دندان اضافی

موقعیت های مختلف دندان های اضافی

• مزیودنس Mesiodens: رشد دندان اضافی در سقف دهان. بین 15/0% تا 4% از بیماران این نوع دندان های اضافی را دارند، که پشت دندان های طبیعی جلوی دهان آنها بیرون می آیند.
• پارامولر Paramolars: دندان های اضافی داخل لثه ها، که داخل یا بیرون دندان های طبیعی رشد می کنند. آنها کمتر شایع هستند و کمتر جلب توجه می کنند زیرا اطراف دندان های مولر در طرفین دهان بیرون می آیند.
• دیستومولر Distomolars: دندان های عقل اضافی که همراستا با دندان های دیگر رشد می کنند. داشتن دندان های عقل اضافی نسبتاً نادر است و آنها به ندرت بیرون می آیند. تصویر رادیوگرافی با اشعه ایکس به شناسایی آنها کمک می کند، و نخستین علامت و نشانه دندان های اضافی می تواند درد باشد. وجود پنجمین، ششمین، یا حتی هفتمین دندان مولر گزارش شده است اما بسیار نادر است.

هایپردنشیا یا دندان اضافی

علل رشد دندان های اضافی چیست؟

شرایط متعددی هستند که می توانند موجب رشد دندان های اضافی داخل لثه ها و سقف دهان شوند. در صورتی که سابقه خانوادگی رشد دندان اضافی داشته باشید، احتمال اینکه رشد دندان اضافی را تجربه کنید افزایش خواهد یافت، البته این شرایط حتمی نیست.

حدود 3% از کل جمعیت دنیا حداقل یک دندان اضافی دارند، اما مطالعات نشان می دهند که احتمال رشد دندان اضافی در مردان 50% بیشتر از زنان است. جالب است بدانید، زنان بیشتر مستعد کم بودن تعداد دندان ها از تعداد معمول هستند؛ شرایطی که هایپودنشیا نامیده می شود.

شرایطی پزشکی خاصی هستند که موجب بالا رفتن احتمال داشتن دندان اضافی می شوند. مشاهده دندان اضافی داخل دهان می تواند نخستین نشانه وجود دندان اضافی باشد، بنابراین در صورتی که نگران هستید می توانید از دندانپزشک خود بپرسید ایا لازم است برای آزمایشات بیشتر به پزشک ارجاع داده شوید یا خیر.

سندروم گاردنر Gardner’s Syndrome ، سندروم اهلرز- دانوسEhlers-Danos Syndrome ، و کلیدوکرانیال دیسپلازی cleidocranial dysplasia همگی شرایطی هستند که در پی آنها دندان اضافی داخل دهان بیمار رشد می کند. اینها شرایط نادری هستند که پزشک خانوادگی شما می تواند به شما کمک کند تحت حمایت قرار بگیرید. علاوه بر این، می توانید به دندانپزشکی ارجاع داده شوید که در پرداختن به شرایط مشابه تجربه دارد. حدود 5% از کودکانی که با شکاف کام و لب متولد می شوند دندان اضافی دارند.

درمان های دندان اضافی

در برخی موارد، ممکن است هایپردنشیا نیاز به درمان داشته باشد. با این حال، مشکلات دندانی متعددی هستند که می توانند ناشی از رشد دندان اضافی داخل دهان باشند. افرادی که دندان اضافی دارند، ممکن است این مشکلات را تجربه کنند:

• دشواری در جویدن غذا.
• مشکلات گفتاری.
• مشکل در رشد و بیرون آمدن دندان های طبیعی.
• فشردگی دندان ها
• کجی دندان ها..
• پوسیدگی دندان ها، در نتیجه دشواری در پاکسازی مؤثر دندان ها.
• مشکلات زیبایی، در صورت قابل مشاهده بودن دندان های اضافی.

در نتیجه یک دسته مشکلات، این احتمال وجود دارد که دندانپزشک درمان دندان های اضافی را توصیه کند. بسته به سن بیمار و نیز تعداد دندان های اضافی، مجموعه ای درمان های زیر در نظر گرفته می شوند.

هایپردنشیا یا دندان اضافی

کشیدن دندان

از آنجا که داشتن دندان اضافی می تواند منجر به بروز مشکلات متعددی شود، دندانپزشک ها معمولاً توصیه می کنند دندان های اضافی کشیده شوند. دندانپزشک ها معمولاً سعی می کنند کشیدن دندان را در سنین حدوداً هفت سال امتحان کنند تا تحریف روند رشد دندان های دیگر به حداقل برسد.

برای دندانپزشک راحت است ببیند آیا تعداد دندان های شیری یک کودک بیشتر از 20 دندان مورد انتظار است یا خیر، و این می تواند علامت و نشانه داشتن دندان های دائمی اضافی باشد. تقریباً 30-50% از کودکانی که دندان شیری اضافی دارند در بزرگسالی دندان دائمی اضافی خواهند داشت. با این حال، احتمال هایپردنشیا در افراد بزرگسال پنج برابر بیشتر از کودکان است، بنابراین هیچ قانون مطلقی وجود ندارد.

در صورتی که دندان های اضافی خیلی زود شناسایی و کشیده شوند، کشیدن تنها درمان لازم خواهد بود. دندان های اضافی که توسط دندانپزشک به راحتی قابل مشاهده و معاینه و ارزیابی هستند، درست مانند هر دندان دیگری می توانند کشیده شوند. در صورتی که دندان اضافی داخل لثه ها نهفته باشد، در نتیجه به طور کامل بیرون نیامده است، بنابراین احتمالاً جراحی دندان برای بیرون آوردن آن نیاز خواهد بود.

بریس ها و براکت های ارتودنسی

کج شدن دندان ها اغلب در افرادی رخ می دهد که دندان اضافی دارند، زیرا دندان های اضافی دندان های دیگر را از مسیر خارج می کنند. به محضی که کشیدن دندان های اضافی تکمیل شود، دندانپزشک بیمار را به ارتودنتیست ارجاع خواهد داد، یا در صورت امکان روند درمان را با ارتودنسی و استفاده از بریس ها برای صاف و یکدست کردن دندان ها ادامه خواهد داد.

انواع مختلفی بریس هستند که می توان برای درمان ارتودنسی از آنها استفاده کرد.

بریس های ثابت از براکت های فلزی یا شفاف تشکیل می شوند که به سطح جلو یا پشت دندان ها چسبانده می شوند، و بندها، و سیم های کمانی ارتودنسی که به براکت ها و بندها متصل می شوند. با تنظیمات منظمی که توسط دندانپزشک انجام می شود، آنها به تدریج دندان ها را به محل مطلوب خود جابجا می کنند.

گزینه دیگر بریس های شفاف و نامرئی مانند اینویزیلاین ها است. این الاینرهای شفاف متحرک مانند محافظ دندان روی دندان ها قرار می گیرند و به سختی قابل مشاهده هستند. آنها گزینه هایی نامرئی و راحت برای نوجوانان و افراد بزرگسالی هستند که نمی خواهند بریس های آنها توسط دیگران قابل مشاهده باشند.

پر کردن، روکش های دندانی، و ونیرها

در صورتی که دندان های اضافی برای مدت زمانی طولانی به حال خود رها شوند، اگر در سقف دهان یا لثه ها واقع شده باشند می توانند منجر به بروز آسیب به دندان های مجاور شوند. وقتی دندان های اضافی در وضعیت ها  مکان های بدی واقع شده باشند که دسترسی به آنها دشوار باشد، مسواک زدن و کشیدن نخ دندان می تواند بسیار دشوار شود، حتی اگر برای کمک از مسواک برقی و واتر فلاسر استفاده کنید.

پس از هر کشیدن دندانی که دندانپزشک توصیه می کند، ممکن است لازم باشد درمان های اضافی انجام شود تا لبخند به بهترین وضعیت ممکن نزدیک شود. برای درمان حفره ها و پوسیدگی های کوچک دندان ها باید آنها را پر کرد. دندانی که به شدت تحت تأثیر پوسیدگی قرار گرفته باشد، می تواند با روکش پوشش داده شود. برای پنهان کردن و پوشش دادن دندان هایی که در نتیجه هایپردنشیا بد شکل شده اند نیز می توان از ونیرها استفاده کرد.

آیا همه موارد هایپردنشیا نیاز به درمان دارند؟

این به درمان مورد نیاز بستگی دارد. اکثر دندانپزشک ها قادرند کشیدن دندان و دیگر اقدامات که از نظر پزشکی ضروری هستند را انجام دهند. اما اگر در سنین پایین کودک خود متوجه وجود دندان های اضافی او شدید، بهتر است همان موقع برای درمان او اقدام کنید زیرا هم ریشه دندان ها به راحتی قابل بیرون کشیدن است و هم در نتیجه حضور دندان اضافی، آسیب کمتری به دندان های باقی مانده وارد شده است.

در مواردی که تا سنین بالا وجود دندان اضافی تشخیص داده نشود، مثلاً در صورت وجود دندان عقل اضافی، دندانپزشک ارزیابی می کند که آیا درمان الزاماً ضروری است و قابل انجام است یا خیر.

کشیدن های ضروری دندان ها، پر کردن ها، و روکش های دندانی توسط دندانپزشک ها انجام می شوند، اما معمولاً درمان های ارتودنسی مستلزم مراجعه به ارتودنتیست هستند. در برخی موارد نیز ارتودنتیست ها تنها قادر به استفاده از براکت های فلزی هستند.

نتیجه گیری

داشتن هایپردنشیا یا دندان اضافی چیزی نیست که باید نگران آن شد، گرچه حتی فکر کردن به رشد دندان اضافی داخل دهان نیز حسی نا آشنا دارد. مخصوصاً اگر این دندان ها در چکاپ های معمولی دندانی خیلی زود شناسایی شوند، درمان هایپردنشیا باید راحت و مؤثر باشد.

معمولاً کشیدن دندان های اضافی لازم و ضروری است، اما وقتی در سنین حدوداً هفت سالگی انجام شود، همه دندان های دیگر بدون هیچ مشکلی بیرون خواهند آمد. در صورتی که وجود دندان های اضافی در سنین بالاتر تشخیص داده شود، هنوز هم قابل کشیدن هستند، اما احتمالاً لازم است کشیده شوند. پیگیری های معمول درمانی که انجام می شوند، از جمله بریس ها و پر کردن دندان ها نیز باید انجام شوند.