دهانشویه و سلامت دهان و دندان – بخش اول

نکات کلیدی در مورد دهانشویه ها

• دهانشویه ها دو نوع اصلی دارند: دهانشویه هایی که جنبه زیبایی دارند و دهانشویه هایی که جنبه درمانی دارند.
• دهانشویه های درمانی، بسته به فرمولاسیون آنها، هم به صورت OTC (بدون نسخه پزشک از داروخانه قابل تهیه هستند) و هم به صورت تجویزی در دسترس هستند.
• دهانشویه های درمانی به کاهش و درمان پلاک دندان، ژنژیویت، بوی بد دهان، پوسیدگی دندان، و دیگر مشکلات کمک می کنند.
• کودکان کمتر از 6 سال نباید از دهانشویه استفاده کنند، مگر آنکه طبق دستور دندانپزشک باشد، زیرا ممکن است حجم زیادی از مایع را سهواً قورت دهید.
• یک شرکت با ارائه شواهد علمی می تواند از سازمان غذا و دارو مهر تأیید و پذیرش بگیرد که حاکی از سلامت و بی خطر بودن محصول آن شرکت است، که شورای امور علمی سازمان غذا و دارو با دقت آن را بر اساس شرایط مد نظر، مورد ارزیابی قرار می دهد.

اهمیت دهانشویه در سلامت دهان

فواید دهانشویه

هر چند دهانشویه ها جایگزینی برای مسواک زدن و کشیدن نخ دندان روزانه نیستند، اما استفاده از آنها برای برخی افراد می تواند به منظور رعایت منظم بهداشت دهان، کار جنبی مفیدی باشد. مانند ابزارهایی که برای پاک کردن لای دندان ها استفاده می شوند، دهانشویه ها این مزیت را دارند که می توانند به قسمت هایی برسند که دسترسی به آنها با مسواک چندان ساده نیست. این پرسش که آیا باید قبل یا بعد از مسواک زدن از دهانشویه استفاده کرد، به تمایل شخصی هر فرد بستگی دارد؛ با این حال، به منظور به حداکثر رساندن فواید محصولات مراقبت دهان، تولید کننده ها بر اساس مواد تشکیل دهنده آنها، ترتیب خاصی را برای استفاده از آنها توصیه می کنند. مثلاً برخی مواد تشکیل دهنده خمیر دندان ها (مانند هیدراکسید کلسیم، یا هیدراکسید آلومینیوم) می توانند با یون های فلوراید ترکیبی تشکیل دهند که از تأثیرگذاری دهانشویه می کاهند. بنابراین، شستشوی شدید دهان با آب، پس از مسواک زدن و قبل از استفاده از دهانشویه، در صورت وجود این مواد، می تواند توصیه شود.

استفاده از دهانشویه برای کودکان زیر 6 سال توصیه نمی شود. ممکن است کنترل و جلوگیری از قورت دادن در کودکی با این سن به خوبی شکل نگرفته باشد، و ممکن است مقدار زیادی از دهانشویه را سهواً قورت دهد، که می تواند نتایج سوعی داشته باشد- از جمله حالت تهوع، استفراق، و مسمومیت (در نتیجه وجود الکل در برخی دهانشویه ها). برچسب محصول را برای احتیاط های لازم و توصیه هایی که برای استفاده در سنین مختلف شده است بررسی نمایید.

انواع دهانشویه

به طور کلی، دو نوع دهانشویه وجود دارد. دهانشویه هایی که جنبه زیبایی دارند. این نوع دهانشویه ها می توانند به کنترل موقت بوی بد دهان کمک کنند و مزه خوبی از خود به جا بگذارند، که غیر از فواید موقت آنها، هیچ کاربرد شیمیایی یا بیولوژیکی ندارند. به عنوان مثال، اگر یک دهانشویه موجب از بین رفتن باکتری ها نشود، و بوی بد دهان ادامه داشته باشد، فواید آن صرفاً جنبه زیبایی خواهند داشت. در مقایسه، دهانشویه هایی که جنبه درمانی دارند، دارای مواد فعالی هستند که به کنترل یا کاهش شرایطی مانند بوی بد دهان، ژنژیویت، پلاک دندان و پوسیدگی دندان ها کمک می کنند.

مواد فعالی که ممکن است در دهانشویه های درمانی استفاده شوند عبارتند از:

• ستیل پیریدینیوم کلراید cetylpyridinium chloride؛
• کلرهگزیدین chlorhexidine؛
• روغن های ضروری؛
• فلوراید؛
• پراکساید.

ستیل پیریدینیوم کلراید می تواند برای کاهش بوی بد دهان افزوده شود. هم کلرهگزیدین و هم روغن های ضروری را می توان برای کمک به کنترل تشکیل پلاک و ژنژیویت استفاده کرد. فلوراید ماده ای است که ثابت شده است می تواند به جلوگیری از تشکیل پلاک روی دندان ها کمک کند. پراکساید در بسیاری از دهانشویه های سفید کننده وجود دارد. دهانشویه هایی که جنبه درمانی دارند، بسته به فرمولاسیون آنها، هم به صورت OTC و هم به صورت تجویزی در دسترس هستند. به عنوان مثال، دهانشویه های حاوی روغن های ضروری در فروشگاه های لوازم بهداشتی نیز یافت می شوند، در حالی که دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین تنها با تجویز پزشک در اختیار فرد قرار می گیرند.

مصارف دهانشویه ها

دهانشویه ها به شکلی طراحی شده اند که می توانند برای شرایط زیر مورد استفاده قرار گیرند:

•  پلاک دندان و ژنژیویت

زمانی که مواد آنتی باکتریالی مانند ستیل پیریدینیوم، کلرهگزیدین، و روغن های ضروری در دهانشویه ها استفاده می شوند، نشان داده اند که وقتی در کنار مسواک زدن و کشیدن نخ دندان به صورت روزانه استفاده می شوند، موجب کاهش پلاک های دندانی و ژنژیویت می شوند. در حالی که برخی مطالعات حاکی از این هستند که کلرهگزیدین بهتر از روغن های ضروری می تواند به کنترل پلاک روی دندان ها کمک کنند، اما هیچ تفاوتی در کنترل ژنژیویت مشاهده نشده است. ستیل پیریدینیوم و کلرهگزیدین می توانند منجر به ایجاد لکه های قهوه ای روی دندان ها، زبان، یا ترمیم های دندانی شوند.

• پوسیدگی دندان

یون های فلوراید، که تأمین مجدد مواد معدنی دندان ها را تحریک می کنند، ممکن است در دهانشویه های خاصی وجود داشته باشند. استفاده منظم از دهانشویه های فلورایده ، صرفنظر از قرار گرفتن دندان در معرض دیگر منابع فلوراید (آب حاوی فلوراید، خمیر دندان های حاوی فلوراید)، موجب کاهش پوسیدگی دندان در کودکان می شود.

• کاهش موضعی درد

دهانشویه هایی که برای کاهش درد استفاده می شوند، اساساً حاوی مواد بی حس کننده موضعی هستند، از جمله لیدوکائین lidocaine، بنزوکائین benzocaine/ بوتامین butamin/ هیدروکلراید تتراکائین tetracaine hydrochloride، هیدروکلراید دیکلونین dyclonine hydrochloride، یا فنول phenol.

اهمیت دهانشویه در سلامت دهان

• سفید کردن دندان

دهانشویه ها ، خواه زمانی که کاربامید پراکسید یا هیدروژن پراکسید از جمله مواد فعال در آنها هستند، می توانند به کاهش لکه های خارجی روی دندان ها کمک کنند. محصولاتی که بر پایه کاربامید پراکسید هستند، عموماً حاوی کاربامید پراکسید 10 درصد هستند، و ممکن است استفاده از آنها در منزل مورد تأیید دندانپزشک نباشد. دهانشویه هایی که مدعی هستند به سفید کردن دندان ها کمک می کنند، می توانند حاوی هیدروژن پر اکسید 5/1 تا 2 درصد باشند. در یکی از مطالعاتی که در این زمینه انجام شده مشخص شده است، 12 هفته استفاده از دهانشویه های حاوی هیدروژن پراکساید با این غلظت، می تواند رنگی مشابه رنگی بدست دهند که پس از 2 هفته استفاده از ژل سفید کننده حاوی کاربامید پراکساید 10 درصد حاصل شده است.

در مقاله بعد به دیگر مصارف دهانشویه و نکات مربوط به آن خواهیم پرداخت.