کاربرد لیزر در دندانپزشکی

بیش از چهل سال است که لیزر ها در پزشکی و دندانپزشکی کاربرد پیدا کرده اند و امروزه تحولات نوینی در این زمینه در حال شکل گیری است. تحقیقات اولیه در مورد کاربرد لیزر در دندانپزشکی را استاین و ساگناس در سال ۱۹۶۰ شروع کردند و استفاده از آن به عنوان فرز یا مته دندانپزشکی در تراش دندان و برداشتن پوسیدگی های آن شگفت آفرین بود اما از آن جایی که دندان عضو زنده است و پالپ دندان عضو حیاتی بسیار حساسی است و آسیب های حرارتی حاصل از لیزر در پالپ دندان و بافت های پریودونتال سبب نکروز پالپ دندان می شد؛ بنابراین آهنگ فراگیر شدن کاربرد لیزر در دندانپزشکی موقتا کمی فروکش کرد و محققان را به فکر بیشتری واداشت تا راهی برای استفاده از لیزر در بافت های سخت دندان بیایند. سرانجام پس از تحقیقات گسترده محققان توانستند از لیزر های سرد و یا کم حرارت جهت برداشتن بافت های سخت دندانی و تراش دندان استفاده کنند. استفاده از اثرات گرمایی تخریبی لیزر در دندانپزشکی به صورت چاقو در جراحی بافت های نرم دهان و سایر نواحی بدن است.

کاربرد لیزر در دندانپزشکی

لیزرهای مورد استفاده برای جراحی‌های دهان و دندان عبارتند از:

• لیزرهای دی‌اکسید کربن: از آن‌ها برای برداشتن تومورهای دهان، بافت‌های بیمار و استخوان استفاده می شوند.
• لیزرهای Diode,Nd:YAG : برای برداشتن التهاب لثه و سایر پاتوژن ها از آن‌ها استفاده می شود. از این لیزرها در تکنیک لاناپ که به احیا لثه کمک می کند نیز استفاده می شود، زیرا آن‌ها به خوبی از پس بافت‌های سخت برمی آیند.
• لیزرهای اربیوم: اغلب در جراحی زیبایی دندان مورد استفاده قرار می گیرند. می توان از آن‌ها جهت آماده سازی دندان برای پر کردن نیز استفاده کرد.

کاربرد لیزر در دندانپزشکی

کاربرد های لیزر در دندانپزشكی عبارتند از:

• تشخیص پوسیدگی و جرم: یکی از روش‌های نوین در تشخیص زودرس ضایعات پوسیدگی و جرم دندانی کاربرد لیزر فلورسانس است. در این تکنیک، نور لیزر به بافت بیولوژیک تابانده می‌شود و در صورت حضور فعالیت متابولیک باکتریایی، این لیزر با القای اثرات فلورسانس، بازتابی به دستگاه برمی‌گرداند. دستگاه با تبدیل شدت این نور برگشتی به یک مقیاس عددی می‌تواند به تشخیص ضایعه پوسیدگی یا جرم کمک کند. امتیاز استفاده از این روش این است که با حساسیت تکنیکی بسیار بالای دستگاه امکان مخفی ماندن پوسیدگی از دید دندانپزشک بسیار نادر است. البته احتمال تشخیص کاذب پوسیدگی در ناحیه شیارهای سالم هم وجود دارد.

کاربرد لیزر در دندانپزشکی

• درمان ریشه دندان: هدف اصلی در درمان ریشه تمیز کردن کانال دندان است. لیزر می تواند برای استریل کردن مجموعه کانال اصلی یا کانال های فرعی دندان استفاده شود. کاربرد لیزرهای  Diode,Nd:YAG و Er:YAG با اثربخشی متفاوت برای این منظور پیشنهاد شده است. البته برای این منظور کانال باید به شکل استاندارد توسط فایل آماده شود تا مسیر برای ورود فیبر حداقل ۲۰۰ میکرونی لیزر باز گردد. اخیرا مطالعات آزمایشگاهی به ارزیابی لیزر اربیوم جهت انجام shaping کانال پرداخته اند که نتایج این مطالعات امیدوارکننده به نظر می‌رسد.
• سفید کردن دندان‌ها: یکی از کاربردهای شایع لیزر در دندانپزشکی، برای بلیچینگ درمطب است. البته لیزر در درمان بلیچینگ تنها برای فعال کردن ژل بلیچینگ به کار می‌رود و هیچ لیزری به شکل مستقل خاصیت سفیدکنندگی  ندارد. لیزر می‌تواند در یک مدت زمان کوتاه تر، دما را بالا برده و سرعت فعال شدن ژل را افزایش دهد. در این روش معمولا جهت افزایش جذب انرژی لیزر از محصولات بلیچینگ حاوی پیگمان استفاده می شود. استفاده از لیزر در بلیچینگ سرعت کار را بهبود می بخشد.
• لیفت لثه یا ژنژیوکتومی: در گذشته ژنژیوکتومی دردناک بود و طی عمل، لثه ها بریده شده و بخیه می خوردند و هفته ها طول می کشید تا التیام کامل انجام بگیرد. اما امروزه این کار را می توان به کمک لیزر انجام داد چرا که دوره بهبودی آن بسیار کوتاه است. در لیفت لثه با لیزر، بیمار تنها یک یا دو روز پس از عمل مسکن بدون نسخه مصرف می کند و می توانند ظرف یک روز برنامه غذایی روزمره خود را از سر بگیرد.

از دیگر کاربردهای لیزر می توان از رفع بوی بد دهان، درمان ضایعات دهانی، برداشت پوسیدگی دندان و تهیه حفره، درمان حساسیت دندان و … نام برد.

کاربرد لیزر در دندانپزشکی

محدودیت ها و معایب كاربرد لیزر در دندانپزشكی :

• آسیب دیدن چشم ها با لیزر
• پوسیدگی های خیلی عمیق را نمیتوان با لیزر برداشت
• قیمت بالا
• استفاده ازساکشن مداوم وبا فشار بالا جهت حذف گازهای حاصل از تابش لیزر
• احتمال تخریب ناخواسته زیاد ازحد بافت توسط برداشت مستقیم و اثرات جانبی حرارتی

کاربرد لیزر در دندانپزشکی