دهانشویه و سلامت دهان و دندان – بخش دوم

در مقاله قبل به ذکر فواید دهانشویه ها پرداختیم و پس از آن انواع دهانشویه ها را به شما معرفی کردیم و در انتها اشاره کردیم دهانشویه ها با هدف از بین بردن پلاک های دندان و درمان بیماری ژنژیویت (التهاب لثه)، پوسیدگی دندان ها، کاهش موضعی درد دندان ها، و سفید کردن دندان ها مورد استفاده قرار می گیرند. در این مقاله قصد داریم به دیگر اهداف استفاده از دهانشویه ها و ذکر اطلاعات لازم برای مصرف کنندگان دهانشویه ها بپردازیم.

تاثیر دهانشویه بر سلامت دهان و دندان

خشکی حفره دندان (آماس استخوان آلوئولار)

اُستئیت آلوئولار Alveolar osteitis (AO) یا آماس استخوان آلوئولار، که تحت عنوان خشکی حفره دندان نیز شناخته می شود، یکی از شرایط شایع پس از فرایند کشیدن دندان است، که بویژه در دندان مولر سوم (دندان عقل) اتفاق می افتد. آماس استخوان آلوئولار زمانی رخ می دهد که لخته فیبرینی (پروتئینی که لخته را در فرایند انعقاد خون تشکیل می دهد) و پس از کشیدن دندان شکل می گیرد، از روی زخم کنده شود؛ هر چند علت اصلی این اتفاق ناشناخته است، اما این نظریه وجود دارد که باکتری موجب تجزیه بیشتر لخته خون و از بین رفتن استحکام آن می شود. اُستئیت آلوئولار اغلب دو تا سه روز پس از فرایند کشیدن دندان، منجر به بروز درد شدید در خود جای دندان کشیده شده و اطراف آن می شود. در مقاله ای که به بررسی مقالات نگاشته شده در این زمینه پرداخته است به این نتیجه رسیده است که کلرهگزیدین، بدون استفاده از آنتی بیوتیک ها، برای پیشگیری از اُستئیت آلوئولار پس از کشیدن دندان مولر سوم مؤثر است. افزایش اثرگذاری متوسط و نه چندان چشمگیری، در فرمولاسیون ژلی آن در مقایسه با فرمولاسیون دهانشویه آن مشاهده شد؛ با این حال، طبق این بررسی ها نمی توان دوز خاصی را پیشنهاد داد. این مطالعات حاکی از واکنش های خفیف و غیر بالینی به کلرهگزیدین، از جمله لکه روی دندان ها، پروتزهای دندانی، زبان، و تغییر مزه دهان می باشند.

درمان بوی بد دهان با دهانشویه ها

ترکیبات فرار گوگرد دار Volatile sulfur compounds (VSC) از جمله عوامل اصلی هستند که منجر به بروز بوی بد دهان می شوند. منشاء این بوی بد می تواند متفاوت باشد (از جمله، شکسته شدن ساختار غذا، پلاک های دندانی و باکتری که با بیماری های دهانی همراه است). دهانشویه هایی که جنبه زیبایی دارند می توانند به طور موقت بوی بد دهان را پوشش دهند و بوی خوبی بوجود بیاورند، اما روی باکتری ها یا VSCها تأثیری ندارند. با این حال، دهانشویه هایی که دارای عوامل درمانی می باشند، برای مدت زمان طولانی تری می توانند بوی بد دهان را کنترل کنند. مواد آنتی میکروبیالی که در فرمولاسیون دهانشویه ها وجود دارند، شامل کلرهگزیدین chlorhexidine، کلرین دی اکسید chlorine dioxide، ستیل پیریدینیوم کلراید cetylpyridinium chloride، و روغن های ضروری (مانند اکالیپتول eucalyptol، منتول menthol، تیمول thymol، و متیل سالیسیلات methyl salicylate) است. دیگر موادی که در دهانشویه ها به منظور کنترل ترکیبات ایجاد کننده بوی بد دهان استفاده می شوند عبارتند از نمک های روی zinc salts، کتون ketone، ترپن terpene، و یونین ionone می باشند. هر چند تحقیقات نشان داده اند ترکیب کلر هگزیدین و ستیل پیریدینیوم کلراید به اضافه لاکتات روی zinc lactate بوی بد دهان را به شکل چشمگیری کاهش می دهد، علاوه بر این می تواند با ایجاد لکه روی دندان ها مرتبط باشد.

تاثیر دهانشویه بر سلامت دهان و دندان

رفع خشکی دهان با دهانشویه

زروستومیا Xerostomia یا خشکی دهان به کاهش مقدار بزاق موجود در غشاء مخاطی دهان گفته می شود. از آنجا که کاهش مقدار بزاق دهان موجب افزایش خطر پوسیدگی دندان ها می شود، یک دهانشویه حاوی فلوراید می تواند به کنترل این مشکل کمک کند. با این حال، از آنجا که الکل می تواند خشک کننده باشد، شاید بهتر باشد از دهانشویه های فاقد الکل استفاده کنید. دهانشویه های حاوی آنزیم، مشتقات سلولز، و موسین (انواع گلیکوپروتئین های آب دهان و خلط یاخته های همبند که لزج و لیز هستند) حیوانات می توانند ساختار بزاق را شبیه سازی کنند و احساس بزاق دهان را ایجاد نمایند و ممکن است علائم و نشانه های همراه با خشکی دهان را کاهش دهند.

تاثیر دهانشویه بر سلامت دهان و دندان

سرطان دهان

مصرف الکل و نیز استفاده از تنباکو و الکل از جمله شناخته شده ترین عوامل خطر سرطان های سر و گردن هستند. از این مطلب این پرسش به ذهن خطور می کند که آیا استفاده از دهانشویه های حاوی الکل موجب افزایش خطر این سرطان ها می شود. در مطالعاتی که اخیراً روی این موضوعات صورت گرفت هیچ ارتباطی بین استفاده از دهانشویه ها و سرطان دهان، استفاده از دهانشویه های حاوی الکل و سرطان دهان، یا واکنش به دوز دهانشویه و سرطان دهان پیدا نشد.

اطلاعات مورد نیاز بیماران

• دهانشویه هایی که برای شما تجویز می شوند را طبق دستور (از قبیل دوز، تعداد دفعات، مدت زمانی که باید داخل دهان باقی بماند) دندانپزشک خود مصرف نمایید. در صورت فراموش نمودن یک نوبت استفاده از دهانشویه، هر چه سریعتر آن را استفاده نمایید؛ افزایش دوز دهانشویه هیچ تأثیر درمانی ندارد.
• برای استفاده از دهانشویه هایی که تهیه آنها از داروخانه نیاز به نسخه دندانپزشک ندارد، از نمونه هایی استفاده کنید که مهر تأیید وزارت بهداشت دارند. این مهر نشان می دهد محصول کاملاً بی خطر است و برای اهدافی که ادعا شده است مؤثر است.
• استفاده از دهانشویه جای مسواک زدن و کشیدن نخ دندان بهینه را نمی گیرد. دهانشویه ها می توانند فواید دیگری، از جمله خطر بوی بد دهان، حفره یا پوسیدگی دندان، بیماری لثه، یا درمان خشکی دهان و دردهای ناشی از زخم های دهان داشته باشند.