دندان عقل نام دیگری برای دندان های مولر سوم می باشد.این دندان ها آخرین و خلفی ترین دندان ها درقوس فکی می باشند. ممکن است برخی یا تمام دندان های مولرسوم اصلا رویش نکنند حتی این امکان وجود دارد که فردی بیش از 4 دندان عقل داشته باشد.در بسیاری از افراد دندان های عقل قابل مشاهده نیستند زیرا درون لثه نهفته می باشند.
بیشتر دندان های عقل در اوایل دوران بزرگسالی بین سنین 16 تا 23 سال رویش پیدا می کنند.
معمولا رویش دندان های عقل با بروز علائمی چون حس فشار و یا ضربان کند در قسمت خلفی فک همراه است که دندانپزشک شما غالبا قادر به توجیه شما از وضعیت این دندان ها هنگام رویش خواهد بود.
آیا همه ی دندان های عقل نیاز به کشیدن دارند؟
زمانی که یک دندان عقل به طور کامل و بدون به خطر انداختن دندان های مجاور رویش پیدا کند می تواند درون دهان باقی بماند ونیازی به کشیدن ندارد که البته باید به طور صحیح تمیز شود. به هر حال کشیدن دندان عقل مشروط به آسیب به سایر دندان ها و یا ایجاد التهاب و عفونت در لثه می باشد.
هنگام رویش دندان عقل یک بافت نرم بر روی آن رویش پیدا می کند که operculum نام دارد که اگر باکتری داخل آن به دام بیفتد عفونتی به نام pericoronitis ایجاد می کند. علائم این عفونت شامل قرمزی,التهاب بافت لثه پشت آخرین دندان مولر, بوو مزه ی بد دهان, درد هنگام گاز گرفتن با دندان های خلفی و گاهی چرک و تراوش از این منطقه می باشد. گاهی اوقات عفونت منجر به تورم بافت لثه,گونه یا نواحی دیگر مجاور محل عفونت در فک می شود.
دندان عقل زمانی که فضای کافی برای خروج و رشد عادی ندارد نهفته می شود که می تواند باعث ایجاد درد, آسیب به سایر دندان ها و دیگر مشکلات دندانی شود.
در برخی افراد دندان عقل نهفته (Impacted wisdom teeth) می تواند هیچ علائم و یا مشکلی ایجاد نکند ولی چون مسواک زدن و نخ دندان کشیدن آن سخت می باشد, نسبت به پوسیدگی و بیماری های لثه مستعدتر از سایر دندان ها می باشند.
اگر دندان عقل نهفته علامت داشته باشد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- قرمزی و تورم لثه
2- خونریزی لثه
3- درد در ناحیه ی فک
4- تورم اطراف فک
5- سختی در تنفس
6- مزه و بوی نا متعارف دهان
7- سختی در باز کردن دهان
اگر چنین علائمی اطراف آخرین دندان مولر خود تجربه کردید, به دندانپزشک خود مراجعه کنید زیرا ممکن است این علائم با حضور دندان عقل نهفته مرتبط باشد.
ممکن است قسمتی از تاج دندان عقل نمایان شود که در این حالت به آن دندان عقل نیمه نهفته یا partially impacted گفته می شود و اگر اصلا از لثه خارج نشود به آن دندان عقل کاملا نهفته یا fully impacted گفته می شود.
در هر دو حالت دندان عقل نهفته ممکن است:
1- در یک زاویه نسبت به دندان بعدی یعنی مولر دوم رشد کند
2- در یک زاویه به سمت عقب دهان رشد کند
3- در زاویه ی سمت راست دندان دیگر رشد کند که در این حالت دندان عقل بصورت دراز کشیده یا lying down دیده می شود.
4- بطور مستقیم مانند سایر دندان ها به بالا و پایین رشد کند ولی درون فک به دام بیفتد.
دندان عقل نهفته می تواند مشکلاتی ایجاد کند چون:
1- آسیب رسانی به سایر دندان ها: اگر دندان عقل نهفته به دندان مولر دوم فشار وارد کند, می تواند به آن آسیب برساند و احتمال پوسیدگی و عفونت در آن ناحیه را افزایش دهد. بعلاوه این فشار می تواند مشکلاتی را به خاطر درگیری با سایر دندان ها ایجاد کند که نیاز به ارتودنسی برای صاف کردن دندانها را ایجاد می کند.
2- ایجاد کیست cysts: ممکن است دندان عقل در یک کیست داخل استخوان فک رشد کند که این کیست می تواند پر از مایع باشد و امکان آسیب به فک,دندان ها و اعصاب را داشته باشد و به ندرت یک تومور(معمولا غیر سرطانی و خوش خیم) ایجاد می شود. این عارضه ممکن است به جراحی لثه و استخوان بینجامد.
3- پوسیدگی: بنظر می رسد دندان عقل نیمه نهفته در معرض خطر بالاتری نسبت به سایر دندانها به پوسیدگی باشد که به دلیل سخت تر بودن تمیز کردن آن و به دام افتادن راحت تر باکتری ها و ذرات غذا بین لثه و بخشی از دندان که خارج از لثه است, می باشد.
4- بیماری های لثه: مشکلات تمیز کردن دندان عقل نهفته و بخشی از آن که از لثه خارج شده است احتماا ابتلا به یک بیماری دردناک لثه بنام pericoronitis را افزایش می دهد.