اختلالات رشد دندان در کودکان

دلایل عدم رشد دندان در کودکان

اکثر کودکان در حالی متولد می شوند که در زیر لثه های خود دندان شیری دارند. به طور کلی، فرایند رشد و بیرون آمدن دندان ها از لثه در نوزادان از حدود 6 ماهگی آغاز می شود. این فرایند می تواند تا سن 3 سالگی ادامه داشته باشد. سن رشد دندان های شیری در بچه های مختلف متفاوت است. در برخی موارد نادر، دندان های شیری بیرون نمی آیند و در واقع هرگز رشد نمی کنند.

اختلالات ژنتیکی

نقایص ژنتیکی مادرزادی می توانند رشد فیزیکی کودکان و حتی ممکن است ظاهر آنها را تحت تأثیر قرار دهند و منجر به عدم رشد دندان های شیری در آنها شوند. در کودکانی که با اختلال پروگریا Progeria (پیری زودرس) یا با سندروم داون Down Syndrome متولد می شوند ممکن است هرگز دندان های شیری رشد نکنند. اختلال پیری زودرس شرایطی است که در آن بدن کودک خیلی سریع تر از هم سالان پیر می شود. سندروم داون، که در اصطلاحات پزشکی تحت عنوان تریزومی 21 (Trisomy 21) به آن اشاره می شود، زمانی اتفاق می افتد که فرد در بخش خاصی از دی ان ای DNA خود، به جای 2 کروموزوم با 3 کروموزوم متولد می شود. جهش ژنتیکی در ژنی به نام PAX9 می تواند موجب اختلالات دندانی یا حتی عدم رشد دندان ها شود، اما در این اختلال معمولاً دندان های شیری بیمار رشد می کنند اما دندان های دائم شکل نمی گیرند.

اختلالات رشد دندان در کودکان

اختلالات هورمونی

اختلالات هورمونی غده های تیروئید و پاراتیروئید می توانند منجر به تأخیر یا عدم رشد دندان های شیری شوند. این دو غده هر دو در گردن واقع شده اند و هورمون هایی ترشح می کنند که فرایندهای مختلف بدن را کنترل می کنند، از متابولیسم گرفته تا سطوح خاصی از مواد مغذی (شامل مواد قندی، پروتئین، چربی ها، ویتامین ها و عناصر معدنی) درون جریان خون. کم کاری تیروئید یا کم کاری پاراتیروئید شرایطی هستند که در آنها این غده ها در بدن بیمار به میزان کافی هورمون ترشح نمی کنند. ابتلا به یک یا هر دوی این اختلالات –هر یک از آنها مسئله ای جداست- می تواند رشد دندان های شیری را تحت تأثیر قرار دهد.

غده های پاراتیروئید میزان ویتامین D و سطح کلسیم در بدن را کنترل می کنند و کلسیم مهمترین جزء دندان ها است. در کودکانی که سطح هورمون پاراتیروئید در آنها پایین است، ممکن است دندان های شیری اصلاً رشد نکنند یا مدتها بعد از سن معمول رشد، بیرون بیایند یا مینای دندان های آنها ضعیف تر باشد، که می تواند احتمال پوسیدگی و حفره های دندان را افزایش دهد.

بیماری های استخوان و پوست

بیماری های پوستی و بیماری های مربوط به استخوان ها می تواند منجر به تأخیر یا عدم رشد دندان های شیری شود. این بیماری ها طبیعتاً ژنتیکی و ارثی هستند. اختلال در رشد استخوان (Cleidocranial Dysostosis) و سندروم الیس وان کرولد (Ellis van Creveld syndrome) شرایطی هستند که در آنها استخوان ها رشد طبیعی ندارند.

اختلالات رشد دندان در کودکان

کودکانی که به اختلال در رشد استخوان ها مبتلا هستند معمولاً ناهنجاری یا بد ریختی استخوان های جمجمه، پیشانی، فک و نیز ترقوه دارند، یا دندان های شیری آنها به طور کامل بیرون نمی آیند یا ممکن است این دندان ها در آنها اصلاً رشد نکنند.

اختلالات رشد دندان در کودکان

سندروم الیس وان کرولد، که در عموم مردم نسبتاً نادر است، شرایطی است که مشخصه ی اصلی آن کوتاهی قد، اندام های کوتاه تر از حد طبیعی، احتمال شکاف کام و لب (لب شکری) و انواع اختلالات دندانی است. احتمالاً فاصله ی بین دندان های کودکان مبتلا به این سندروم زیاد است یا شکل غیرعادی دارند. در برخی از آنها دندان های شیری اصلاً بیرون نمی آیند، در حالی که برخی دیگر در حالی متولد می شوند که دندان های شیری آنها قبل از تولد درآمده اند.

اختلالات رشد دندان در کودکان

یکی از نقائص مادرزادی که موجب تغییر غیر عادی رنگ پوست می شود، اختلال رنگدانه های پوستی، نیز می تواند یکی از علل عدم رشد دندان های شیری در کودکان باشد. گرچه اکثر علائم این شرایط تنها شامل رگه های متفاوت رنگ در پوست است، استخوان ها و دندان ها نیز ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرند.

دلایل رشد دیر هنگام دندان در کودکان

رشد دندان های شیری در کودکان از حدود 3 یا 4 ماهگی آغاز می شود. اگر این دندان ها پیش از این بازه ی زمانی بیرون بیایند رشد زود هنگام تلقی می شود. اما اگر تا 13 ماهگی دندان های شیری رشد نکنند رشد دیر هنگام تلقی می شوند. در اکثر موارد، تأخیر در رشد دندان ها موضوع نگران کننده ای نیست. گرچه ممکن است عوامل مختلفی باعث رشد دیر هنگام دندان های شیری شوند، اغلب هیچ دلیل مشخصی وجود ندارد و ممکن است تا 18 ماهگی هیچ دندانی در دهان کودک رشد نکند.

اختلالات رشد دندان در کودکان

عوامل ژنتیکی

رشد دیر هنگام دندان ها اغلب ژنتیکی است و معمولاً در صورتی که در اعضای یک خانواده مشاهده شود باید انتظار داشت که کودک جدید نیز به صورت ژنتیکی مستعد تأخیر در رشد دندان ها باشد، مگر آنکه نخستین فرزند باشد. تأخیر در رشد دندان ها می تواند هم از مادر و هم از پدر به کودک منتقل شود؛ بنابراین؛ اگر دندان های هر یک از والدین در کودکی با تأخیر رشد کرده باشند، انتظار می رود که کودکان آنها نیز تأخیر در رشد دندان ها را تجربه کنند.

اختلالات رشد دندان در کودکان

سوء تغذیه

سوء تغذیه یکی از علل تأخیر در رشد دندان ها است. در این صورت، رشد با تأخیر دندان ها تنها یکی از علائم سوء تغذیه در کودک است. کودکانی که در نتیجه ی سوء تغذیه، رشد با تأخیر دندان ها را تجربه می کنند معمولاً ضعیف تر هستند، قدی کوتاه تر و وزنی کمتر از حد معمول دارند. این مشکل می تواند نتیجه ی تغذیه ی اندک با شیر مادر یا کمبود مکمل های شیر خشک کودک باشد. کودکان به ویتامین های A، C، D و نیز کلسیم و فسفر نیاز دارند. کمبود ویتامین یا مواد معدنی مخصوصاً ویتامین D و کلسیم می تواند منجر به رشد دیر هنگام دندان ها شود.

کم کاری غده ی تیروئید

رشد دیر هنگام دندان ها نیز می تواند ناشی از کم کاری غده ی تیروئید باشد. همانطور که در بالا اشاره شد، کودکان مبتلا به کم کاری غده ی تیروئید در رشد با مشکلات بسیاری مواجه هستند. از جمله علائم کم کاری غده ی تیروئید عبارتند از خستگی، ضعف، سر درد و خشکی مفاصل. کم کاری غده ی تیروئید بویژه در کودکان می تواند منجر به دیر راه افتادن، دیر زبان باز کردن، اضافه وزن و تأخیر در رشد دندان ها شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر کودک شما 13 ماهه است و هنوز اولین دندان شیری او رشد نکرده است و مطمئن هستید رشد با تأخیر دندان های شیری در هیچ یک از دیگر اعضای خانواده مشاهده نشده است، زمان آن رسیده است که او را نزد پزشک کودکان ببرید. پزشک کودکان می تواند مشخص کند که آیا رشد با تأخیر دندان در کودک شما ناشی از سوء تغذیه، کم کاری تیروئید، یا هر علت دیگر است. در صورتی که کودک تا 18 ماهگی همچنان بدون دندان باشد، باید به دندانپزشک کودکان مراجعه کنید.