تعداد ریشه و کانال دندان ها

اگر می دانید کدام یک از دندان های شما نیاز به درمان دارد، با مطالعه ی جدول زیر می دانید هر دندان چند ریشه و چند کانال ریشه دارد.

تعداد ریشه و کانال دندان ها

به احتمال زیاد، تعداد واقعی متفاوت است.

همان طور که در جدول زیر مشاهده می کنید، دندان ها اغلب یک ریشه دارند. و هر ریشه ی دندان همیشه حداقل یک کانال دارد. اما ورای این تعداد که در اکثر مواقع ثابت است، ممکن است تفاوت هایی نیز مشاهده شود.

تعداد ریشه و کانال دندان ها

تفاوت در تعداد ریشه های دندان ها.

الف) دندان های قدامی (جلویی)

• دندان های وسط جلوی فک های بالا و پایین، دندان های کنار دندان های وسط و دندان های نیش- هر یک تنها یک ریشه دارند.

ب) دندان های خلفی (عقبی)

• دندان های پرمولر اول فک بالا – 2 ریشه دارند.
• دندان های پرمولر دوم فک بالا- برای هر دو، داشتن 1 یا 2 ریشه ممکن است.
• دندان های پرمولر اول و دوم فک پایین (دندان های دارای دو کاسپ یا دو برجستگی روی سطح جونده)- تنها 1 ریشه دارند.
• دندان های مولر اول، دوم و سوم فک بالا- 3 ریشه دارند.
• دندان های مولر اول، دوم و سوم فک پایین- 2 ریشه دارند.

تفاوت در کانال های ریشه ها.

هر یک از ریشه های دندان ها حداقل یک کانال دارند. اما برخی از آنها بواسطه ی ویژگی های هر ریشه، یا حداقل اغلب ممکن است کانال های بیشتری داشته باشند. در اینجا به بیان برخی از تفاوت هایی می پردازیم که اغلب دندانپزشک ها از وجود آنها مطلع هستند و پیش از آغاز درمان در پی آنها هستند.

• دندان های مولر فک پایین- انتظار می رود که ریشه های جلویی (مزیال) دندان های مولر فک پایین (مخصوصاً دندان مولر اول) 2 کانال داشته باشند. اگر ریشه ی عقبی (دیستال) دندان نیز 2 کانال داشته باشد غیر طبیعی نیست.
• دندان های پرمولر دوم فک بالا- در صورتی که این نوع دندان ها تنها یک ریشه داشته باشند، چندان بعید نیست که این ریشه 2 کانال داشته باشد.
• دندان های مولر فک بالا- کاملاً طبیعی است که ریشه های جلویی (مزیال) دندان های مولر فک بالا (مخصوصاً دندان مولر اول) 2 کانال داشته باشند.
• دندان های وسطی و کناری آنها در فک پایین- تنها ریشه ی دندان های وسطی فک پایین گاهی اوقات 2 کانال دارد.

تعداد ریشه و کانال دندان ها

دیگر تفاوت ها

علاوه بر قوانین کلی که در بالا ارائه شدند، تفاوت های دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشند که در دنیای واقعی چندان غیر طبیعی هم نیستند. مجله های دندانپزشکی پر از گزارشات موردی هستند که در آنها دندانی که تحت درمان ریشه قرار گرفته است تعداد کانال های ریشه یا حتی تعداد ریشه های آن بیشتر از تعداد مورد انتظار بوده است.

تعداد ریشه و کانال دندان ها

تعداد کانال های ریشه ها کاملاً با پیچیدگی روند درمان مرتبط است.

به طور کلی، هر چه تعداد کانال های ریشه ی یک دندان بیشتر باشد، مشکلات همراه با درمان آن نیز بیشتر خواهد بود. نمی خواهیم بگوییم درمان دندانی که دو کانال دارد دو برابر دشوارتر از دندان هایی است که تنها یک کانال دارند. اما عموماً یک دندانپزشک می تواند پیش بینی کند کانال هایی که در چنین دندانی وجود دارند معمولاً باریک تر هستند و احتمالاً تعیین محل آنها دشوارتر خواهد بود، در نتیجه کار کردن روی آنها (پاکسازی و شکل دهی کانال با استفاده از ابزارهای تخصصی) نسبت به دندان هایی که تنها یک کانال دارند چالش بزرگتری خواهد بود.

پیچیدگی های درمان: دندان های جلو در مقایسه با دندان های مولر

تعداد ریشه و کانال دندان ها

به عنوان مثال، برای درمان دندان های وسط جلوی فک بالا (دندان هایی که معروف است عموماً تنها یک ریشه ی بزرگ دارند) بی شک دندانپزشک متحمل مشکلات بسیار کمتری خواهد شد. بر عکس، دندان های مولر فک بالا (که به احتمال زیاد حداقل 4 کانال دارند، 3 تا از آنها معمولاً قطر بسیار کمی دارند). بر اساس پیچیدگی درمان، زمان و هزینه های آن متفاوت خواهد بود.

الف) هزینه های درمان

اگر از قیمت های مختلف درمان های ریشه اطلاع داشته باشید متوجه خواهید شد که دندانپزشک ها دستمزد درمان ریشه را بر اساس نوع دندان دسته بندی می کنند (که عموماً به تعداد ریشه ها و تعداد کانال های احتمالی دندان بستگی دارد). به عنوان مثال، متوجه خواهید شد که می توان انتطار داشت هزینه ی درمان دندان مولر فک بالا (دندانی که حداقل 3 کانال دارد) 30 تا 40 درصد بیشتر از دندان های وسط فک بالا (دندانی که تنها یک کانال دارد) باشد.

ب) مدت زمان درمان

به همین ترتیب، انتظار می رود درمان دندان مولر یک ساعت (و احتمالاً بیشتر از یک جلسه) زمان ببرد. در مقایسه، دندان هایی که تنها یک کانال دارند را اغلب می توان تنها طی یک جلسه درمان کرد که احتمالاً 45 دقیقه یا کمتر زمان نیاز خواهد داشت.

درمان هیچ دندانی کار ساده ای نیست.

میزان موفقیت درمان اندودانتیکس به طور مستقیم به توانایی دندانپزشک در پاکسازی باکتری از کانال ریشه بستگی دارد. علیرغم تصور عامه از سهولت درمان ریشه، این درمان به مهارت و دقت خاصی نیاز دارد و به جرأت می توان گفت درمان ریشه ی هیچ دندانی کار ساده ای نیست. درمان برخی کانال های ریشه های دندان ها، بواسطه ی آناتومی آنها و غیر قابل دسترس بودن آنها، دشوارتر از دیگر دندان ها است. اما مشکلی که اکثر دندانپزشک ها با آن مواجه هستند این است که نمی توان عدم وجود باکتری درون برخی کانال های ریشه ها را مشخص نمود و احتمالاً در سطوح مختلف ریشه، ساختارهای بسیار ریزی وجود دارند- خواه یکی از دندان های مولر 5 کاناله باشد یا یکی از دندان های جلو که یک ریشه دارند. مشخص نمودن انتهای سیستم کانال ریشه به طور دقیق تقریباً غیر ممکن است و هیچ اتفاق نظری بین دندانپزشک ها روی این موضوع وجود ندارد. استفاده از ابزار اپکس لوکیتور (apex locator) می تواند برای یافتن حد انتهای ریشه کمک کند اما معمولاً اطلاعات بدست آمده از تصاویر رادیوگرافی و ابزار اپکس لوکیتور، حتی در مورد دندان های جلوی تک ریشه با یکدیگر مطابقت ندارند، زیرا حدود انتهای کانال می تواند با اپکسی که در تصویر رادیوگرافی مشخص شده است 3 میلی متر تفاوت داشته باشد. هیچ ابزاری قادر نیست به طور دقیق حدود دیواره های کانال را مشخص کند در نتیجه ممکن است دندانپزشک قادر نباشد بخشی از سیستم کانال ریشه را استریل کند.

تعداد ریشه و کانال دندان ها

بسیاری از دندان ها چندین منفذ خروجی دارند که ممکن است در یک سوم آپیکال ریشه ی دندان واقع شده یا نشده باشند. در نتیجه دندانپزشک چنین تعبیر می کند که آناتومی آپیکال کانال هر دندانی از نظر اندازه، شکل و تعداد کاملاً متفاوت است در نتیجه درمان ریشه ی هیچ دندانی کار ساده ای نیست.