کاربرد لیزر در دندانپزشکی

پیشرفت فناوری های دندانپزشکی انقلابی در بسیاری از جنبه های دندانپزشکی بوجود آورده است. از روش جایگزینی دندان های از دست رفته گرفته تا روش هایی که می توانیم حفره های دندانی را تشخیص دهیم. کاربرد لیزر در دندانپزشکی می تواند روشی دقیق و مؤثر برای انجام بسیاری از فرایندهای دندانپزشکی باشد. پتانسیل این روش برای بهبود اقدامات دندانپزشکی به توانایی دندانپزشک در کنترل توان خروجی و مدت زمان قرار گرفتن بافت (اعم از لثه یا ساختار دندان) در معرض آن بستگی دارد. که امکان درمان یک منطقه تمرکز بسیار خاص را بدون آسیب رساندن به بافت های اطراف فراهم می کند.

اگر به نظر خودتان بیماری هستید که از فرایندهای دندانپزشکی هراس دارد و به دنبال بی خطرترین و راحت ترین روش ممکن هستید، احتمالاً باید به دنبال دندانپزشکی باشید که تکنیک لیزر را در درمان ها و اقدامات دندانپزشکی خود گنجانده است. تخمین زده می شود که برای 6 درصد از دندانپزشکان عمومی لیزر کاربرد بافت نرم دارد، که انتظار می رود این رقم به مرور زمان افزایش پیدا کند.

با گسترده تر شدن کاربردهای لیزر در دندانپزشکی، تعداد بیشتری از دندانپزشکان به استفاده از این فناوری روی آورده اند تا درمانی دقیق به بیماران خود ارائه دهند که درد و زمان بهبود آنها را به حداقل خواهد رساند.

کاربرد لیزر در دندانپزشکی

مزایای استفاده از لیزر در دندانپزشکی

• فرایندهایی که با استفاده از لیزر دندانپزشکی بافت س انجام می شوند ممکن است نیاز به بخیه نداشته باشند.
• برخی فرایندهای خاص نیاز به بی حس کننده ندارند.
• از آنجا که پرتوهای پر انرژی نور به بافت نرم نفوذ می کنند ضمن برش دادن آن با انسداد عروق خونی که در معرض آن قرار می گیرند به لخته شدن (انعقاد) خون درون آنها و نیز مهار گیرنده های درد در محل برش کمک می کنند خونریزی به حداقل برسد، بنابراین جلوی از دست رفتن خون گرفته می شود و از سوی دیگر دردی احساس نشود.
• عفونت های باکتریایی به حداقل می رسند زیرا پرتوهای پر انرژی منطقه ای که روی آن کار می شود را استریل می کنند.
• آسیب به بافت های اطراف به حداقل می رسد.
• درمان با لیزرهای بافت نرم کمک می کند زخم ها خیلی سریع تر بهبود پیدا کنند و بافت ها بتوانند مجدداً بازسازی شوند زیرا التهابی که ایجاد می کنند بسیار مختصر بوده و تروم پس از فرایند بسیار اندک است.

انواع لیزرهای دندانپزشکی

سازمان غذا و دارو (FDA) انواع مختلفی از لیزرهای بافت نرم و سخت را برای استفاده در درمان های دندانپزشکی افراد بزرگسال و کودکان تأیید کرده است. از آنجا که لیزرهای دندانپزشکی از ویژگی منحصر بفرد “جذب” برخوردار هستند، از آنها برای انجام فرایندهای خاص دندانپزشکی استفاده می شود.

• لیزرهای بافت سخت: لیزرهای بافت سخت طول موج هایی دارند که توسط هیدروکسی آپاتیت (نمک فسفات کلسیمی که در استخوان و دندان یافت می شود) و آب فوق العاده قابل جذب هستند، که باعث می شود آنها برای برش ساختار استخوان مؤثرتر باشند. لیزرهای بافت سخت عبارتند از Erbium YAG و Erbium chromium YSGG. استفاده اصلی از لیزر بافت سخت برش استخوان و دندان با دقت زیاد است. لیزرهای بافت سخت اغلب در “آماده سازی” یا “شکل دهی” دندان ها برای چسباندن کامپوزیت، برداشت مقادیر اندکی از ساختار دندان، و ترمیم برخی از پر شدگی های دندانی که ساییده شده اند کاربرد دارند.
• لیزرهای بافت نرم: لیزرهای بافت نرم طول موجی ساتع می کنند که توسط آب و هموگلوبین (پروتئین اکسیژنه کننده در گلبول های قرمز خون) فوق العاده قابل جذب است، از این رو برای مدیریت بافت نرم مؤثرتر هستند. پر استفاده ترین لیزرهای بافت نرم عبارتند از Neodymium YAG (Nd:YAG) و لیزرهای دایود، که ممکن است به عنوان جزئی از درمان پریودنتال مورد استفاده قرار بگیرند و توانایی از بین بردن باکتری ها و فعال سازی رشد مجدد بافت ها را دارند. لیزر دی اکسید کربن آسیب به بافت های اطراف را به حداقل می رساند و بافت ها را سریع تر از روش فیبر نوری از بین می برد. لیزر بافت نرم به درون بافت نرم نفوذ می کند در حالی که عروق خونی و پایانه های عصبی را مسدود می کند. این دلیل اصلی است که چرا بسیاری از افراد پس از استفاده از لیزر هیچ دردی پس از جراحی تجربه نمی کنند. علاوه بر این، لیزر بافت نرم امکان بهبود سریع تر بافت ها را فراهم می کند. به همین دلیل است که تعداد رو به افزایشی از فرایندهای زیبایی دندانپزشکی در حال به کار گیری لیزر بافت نرم برای فرایندهای برش لثه هستند.

برخی از فناوری های لیزر دندانپزشکی ابداع شده اند که بسته به نیاز بیمار می توانند برای تولید انرژی لیزر بافت نرم و سخت استفاده شوند. علاوه بر لیزرهایی که برای برش و شکل دهی به بافت های نرم و سخت استفاده می شوند، انواع دیگر لیزرها به صورت ویژه برای مشاهده قسمت داخلی دندان ها و سلول ها، با استفاده از توموگرافی منسجم نوری (یک تکنیک تصویربرداری غیر تهاجمی) طراحی شده است. دیگر لیزرها انرژی و پروتئین های خاصی فراهم می کنند که به انتقال پیام بین سلول ها کمک می کند تا با توانایی طبیعی بدن برای استفاده از طیف های نوری برای بهبود سلول های آسیب دیده مطابقت داشته باشند.

لیزرهای اربیوم

لیزرهای اربیوم نوعی لیزر بافت سخت هستند. دو نوع لیزر اربیوم در دندانپزشکی استفاده می شوند. دو دسته خاص آنها بر اساس کریستالی هستند که از آن تغذیه می کنند و نیز طول موج آنها. دو نوع اصلی لیزر اربیوم تفاوت های بسیار اندکی با یکدیگر دارند و به عنوان لیزرهای Er, Cr: YSGG (yttrium scandium gallium garnet) و Er: YAG (yttrium aluminum garnet)  دسته بندی می شوند.

این لیزرهای بافت سخت، برخلاف ابزارهای سنتی دندانپزشکی، لرزش ها و صداها را کاهش می دهند. آنها می توانند مینای دندان و استخوان را آماده کنند، بعلاوه یک دسته عملکرد دیگر. با استفاده از لیزر به جای ابزارهای با سرعت بالای دندانپزشکی، معمولاً دیگر هیچ نیازی به بیهوشی نیست و بهبودی سریع تر اتفاق می افتد، زیرا آسیب کمتری به ناحیه دهان وارد می شود.

لیزرهای دی اکسید کربن

لیزر در اکسید کربن برای برداشتن نسبتاً سریع بافت های نرم فوق العاده است. با این حال، این احتمال نیز وجود دارد که پر هزینه و جا گیر باشند و به بافت سخت آسیب برسانند. با این حال، استفاده از آن اجازه می دهد حداقل میزان نفوذ در بافت اتفاق بیفتد که می تواند یک فرایند را به سرعت انجام دهد.

لیزرهای دایود Diode

لیزرهای دایود نوعی لیزر بافت نرم هستند. اگر تا به حال از لیزرهای خودکاری استفاده کرده اید، باید بدانید لیزرهای دایود دقیقاً به همان شکل عمل می کنند. از نظر اندازه معمولاً کم حجم هستند، و بسیار مقرون به صرفه هستند، که باعث می شود آنها در دنیای دندانپزشکی توجه زیادی را به خود جلب کنند. لیزرهای دایود برای سفید کردن دندان ها، قابل گیری، جینجیوکتومی ها (جراحی های زیبایی لثه) و بسیاری فرایندهای دیگر استفاده می شوند. فرایندهای بافت نرم داخل دهانی اصلی ترین استفاده آنها هستند و آنها می توانند دامنه وسیعی از فرایندها را در این دسته را پوشش دهند.

کاربرد لیزر در دندانپزشکی

فرایندهای بافت سخت (دندان)

• حفره یاب: پوسیدگی دندان یکی از مشکلات اصلی بهداشت دهان در بین کودکان و نیز افراد بزرگسال است. با این حال اکثر افراد نمی دانند حفره های دندانی همیشه هم نیاز به پر کردن ندارند، مخصوصاً وقتی خیلی زود تشخیص داده شوند. در گذشته برای تشخیص حفره های دندانی از اشعه ایکس و یا پروب دندان (پیدا کردن نقاط چسبناک با استفاده از یک ابزار نوک تیز) استفاده می شد. مشکل این است زمانی که بتوان با اشعه ایکس و پروب کردن پوسیدگی را تشخیص داد، قبل از آن آسیب قابل توجهی به به ساختار داخلی دندان وارد شده است و پر کردن نیاز دارد. اما به لطف فناوری مدرن دندانپزشکی، همه چیز از نظر تشخیص حفره های دندانی تغییر و بهبود پیدا کرده است. لیزرهای دندانپزشکی بافت نرم با تراکم کم می توانند برای یافتن زود هنگام حفره های دندانی استفاده شوند، پیش از آنکه حفره دندانی سطح سالم دندان را دچار مشکل کند. تشخیص حفره های دندانی با استفاده از لیزر به بیمار کمک می کند از ترمیم های پر هزینه در آینده بی نیاز شود. تشخیص حفره دندان با لیزر روش مداخله گرانه زود هنگامی است که با یک قلم پروب انجام می شود که به هر دندان پرتوهای لیزر را می تاباند. سپس این سیستم فلورسانس هر دندان را بررسی می کند و یک سیگنال صوتی و یک باز خوانی دیجیتال ایجاد می کند تا دندانپزشک از محل حفره دندانی زیر سطح دندان مطلع شود. این کار با ارائه یک بررسی از محصولات جانبی تولید شده توسط پوسیدگی دندان انجام می شود. مزایای تشخیص حفره های دندانی با استفاده از لیزر دندانپزشکی عبارتند از:
  • تشخیص دقیق تر و درمان محافظه کارانه تر: از آنجا که این سیستم دیجیتالی پیشرفته بسیار دقیق است، در مقایسه با اشعه ایکس دندانپزشکی در تشخیص حفره های دندانی دقت بالاتری دارد. این دقت برتر به این معنی است که می توان ساختار سالم دندان را بیشتر حفظ کرد و به بیماران کمک کرد از تخلیه مقدار بیشتری از دندان با دریل و دیگر روش های تهاجمی ترمیم دندان ها پرهیز نمود.
  • افزایش ایمنی بیمار: لیزر تشخیصی دندانپزشکی برای انجام تشخیص صرفاً بر پایه انرژی نور است. بنابراین، هیچ خطری از نظر قرار گرفتن در معرض پرتو وجود ندارد.
  • فرایند بدون درد: لیزر تشخیصی دندانپزشکی فرایند اسکن بدون درد و کاملاً سریع است که نیاز به هیچ گونه تکنیک تهاجمی ندارد. در حقیقت، روی صندلی دندانپزشکی شما راحت خواهید بود بدون آنکه حتی متوجه شوید ما در حال تاباندن پرتوهای لیزر به دندان های شما هستیم.
• برداشت پوسیدگی/ آماده سازی دندان/ پر کردن دندان: لیزرهای دندانپزشکی بافت سخت می توانند نیاز به تزریق بی حس کننده موضعی و دریل های سنتی چرخنده دندانپزشکی، صداهای ناهنجار آنها را از بین ببرند و درمان های دندانپزشکی را قابل تحمل و خوشایندتر کند. لیزری که برای فرایندهای پر کردن دندان استفاده می شود قادر به کشتن و از بین بردن باکتری هایی است که داخل حفره دندان وجود دارند، و به صورت بالقوه باعث بهبود ترمیم های دندانی در دراز مدت می شود. با استفاده از آنها می توان ضایعات پوسیده را تخلیه کرد و لایه لایه از دندان کاست. با این حال، لیزرهای دندانپزشکی برای تعویض آمالگام های دندانی، آنله یا روکش ها مناسب نیستند.
• حساسیت دندان: حساسیت دندان یکی از علل بیشترین مراجعات به دندانپزشک است. روش های سنتی تر درمان این مشکل استفاده از مسواک های دارای فرچه های نرم و خمیر دندان های ضد حساسیت دندان، و ژل های فلورایده است. اما در عصر جدید لیزرهای دندانپزشکی می توانند برای سیل کردن (مهر و موم کردن) توبول هایی (که در ریشه دندان واقع شده اند) استفاده شوند که مسئول حساسیت دندان به سرما و گرما هستند.

فرایندهای بافت نرم (لثه)

• افزایش طول تاج دندان: لیزر اربیوم دندانپزشکی می تواند در بافت لثه ها (لیزر بافت نرم) و استخوان (لیزر بافت سخت) تغییر شکل ایجاد کند تا ساختار سالم تر دندان ها بیشتر قابل مشاهده شوند. چنین تغییر شکلی که تحت عنوان افزایش طول تاج دندان شناخته می شود بنیاد قوی تری برای جایگذاری ترمیم دندانی فراهم می آورد.
• لبخند لثه ای: لیزرهای دندانپزشکی می توانند بافت لثه را تغییر دهند تا ساختار سالنم دندان قابل مشاهده شود و ظاهر لبخند لثه ای بهبود پیدا کند.
• فرنوم: لیزر Er:YAG برای فرنکتومی (جراحی فرنوم) استفاده می شود. فرنکتومی با لیزر نوعی گزینه درمانی ایده آل برای کودکانی است که گره زبانی دارند (فرنوم محدود یا کوتاه) و نوزادانی که به خاطر محدودیت حرکات زبان، قادر نیستند به اندازه کافی از سینه مادر شیر بخورند. جراحی فرنکتومی با لیزر ممکن است به شما کمک کند مشکلات گفتاری را نیز برطرف نمایید.
• چین های بافت نرم (Epulis): لیزرهای دندانپزشکی می توانند برای از بین بردن بدون درد و بدون بخیه چین های بافت نرمی استفاده شوند که اغلب در نتیجه استفاده از پروتزهایی بوجود می آیند که متناسب با لثه زیر خود نیستند.

کاربرد لیزر در دندانپزشکی

کاربرد لیزر در دندانپزشکی کودکان

لیزر بدون ایجاد واکنش حساسیتی یا مقاومت باکتریایی، راهکاری بی خطر برای درمان بیماری‌ لثه کودکان است. تمام طول موج‌های لیزر بدون نیاز به بی‌حسی یا حتی بروز خونریزی در درمان های مختلف لثه به کار برده می‌شوند. از دیگر کاربردهای لیزر در دندانپزشکی کودکان عبارتند از تسریع رویش دندان، از بین بردن ضایعات غیرطبیعی لثه که ناشی از حرکت ‌های نامناسب دندان هستند، درمان هیپرپلازی لثه در نتیجه مصرف دارو و عمل ‌های زیبایی مختلف.

لیزر حرکت دندان‌ها در درمان ارتودنسی نیز تسریع می‌کند. علاوه بر این برای اکسپوز دندان های نهفته نیز استفاده می شود.

کاربردهای دیگر لیزرهای دندانپزشکی

• مشاهده بافت های دندان و لثه: انسجام بصری توموگرافی بی خطرترین راه برای دیدن داخل دندان و لثه ها در زمان حقیقی است.
• تومورهای بدخیم: لیزرهای دندانپزشکی ممکن است برای برداشت بدون درد و بدون بخیه تومورهای خوش خیم مخاط دهان از داخل لثه ها، پلیت (کام یا سقف دهان)، طرفین گونه، و لب ها استفاده شوند. این لیزرها می توانند سلول ها و شبکه های خونی سلول های سرطانی را از بین ببرند، همچنین سیستم ایمنی بدن را فعال می کنند.
• تبخال ها: لیزرهای دندانپزشکی با تراکم پایین درد همراه با تبخال ها را کاهش می دهند و زمان بهبود را به حداقل می رسانند.
• بازسازی اعصاب: Photobiomodulation می تواند برای بازسازی اعصاب آسیب دیده، عروق خونی، و زخم ها مورد استفاده قرار بگیرد.
• آپنه خواب: در مواردی که آپنه خواب نتیجه رشد بیش از حد بافت در منطقه حلق است (که گاهی اوقات با افزایش سن اتفاق می افتد)، فرایند جراحی زبان کوچک با کمک لیزر یا جراحی پلیت و زبان کوچک با کمک لیزر (LAUP) می توانند برای تغییر شکل حلق و مرتفع کردن مشکلات تنفسی همراه با آپنه خواب انجام شوند.
• سفید کردن دندان: یکی از شایع ترین کاربردهای لیزر در دندانپزشکی بلیچینگ (سفید کردن) دندان ها است. اما لیزرهای دندانپزشکی بافت نرم با تراکم اندک می توانند برای سرعت بخشیدن به روند بلیچینگ همراه با سفید کردن دندان استفاده شوند و هیچ لیزری به تنهایی خاصیت سفید کنندگی ندارد. این امواج در مدت کوتاهی دما را بالا می برند و سرعت فعال شدن مواد سفید کننده را بالا می برند.
• درمان اختلالات مفصل فکی گیجگاهی: لیزرهای دندانپزشکی می توانند برای کاهش سریع درد و التهاب اختلالات مفصل فکی گیجگاهی استفاده شوند.
• بررسی آسیب و آزمایش زنده بودن پالپ: ضربه وارد شدن یا آسیب دندان در بلند مدت و کوتاه ‌مدت باعث از بین رفتن و مرگ پالپ می ‌شوند. لیزر فلومتری داپلر (LDF) جریان خون در پالپ را نشان می‌ دهد و می تواند زنده بودن پالپ را مشخص نماید. این روش غیرتهاجمی، دقیق، ترمیمی، مطمئن و بدون درد است و کودکان می توانند به راحتی آن را تحمل کنند. بعلاوه از آن برای نظارت بر دندان ‌های لق نیز استفاده می شود.
• ضدعفونی کردن طی درمان ریشه: فناوری لیزر اثرات ضد میکروبی مفیدی دارد و برای تخلیه و ضد عفونی کردن کانال ریشه های دندان ‌های شیری به کار برده می ‌شود که به دلیل پیچیده بودن آناتومی اپکس آنها نیاز به دقت بالا دارند. علاوه بر این برای گند زدایی حفره لثه پس از لق شدن و افتادن دندان نیز استفاده می شود.
• آماده‌سازی لبه شکسته دندان پیش از ترمیم، نشان دادن پالپوتومی و پالپکتومی: در صورت شکستن دندان یا از بین رفتن پوشش روی عاج دندان می‌ توان از لیزر برای بستن و مهرو موم کردن توبول ‌ها یا لوله های عاج استفاده کرد. از این طریق، ضریب نفوذ به داخل لوله ‌ها یا مجاری عاج کاهش می ‌یابد و به این ترتیب از حساسیت دندان ها کاسته می شود. آسیب دیدگی بافت نرم، زخم ‌های صورت و ورم را می‌ توان با بهره‌ از لیزر دایود درمان کرد. این روش برای آسیب ‌دیدگی های شدید کاربرد دارد تا ناراحتی پس از آسیب کاهش یابد.

لیزرها فناوری نوآورانه و دقیق تری برای کاربردهای خاص بافت نرم و سخت هستند. اگر دندانپزشکی را انتخاب کنید که از لیزر استفاده می کند، ممکن است متوجه شوید که در طول درمان ها راحت تر هستید و اضطراب کمتری دارید.

آیا لیزرهای دندانپزشکی بدون خطر هستند؟

همه لیزرهایی که برای دندانپزشکی استفاده می شوند بر اساس اطلاعاتی که تأثیرگذاری و بی خطر بودن آنها را حمایت می کنند، مورد تأیید وزارت غذا و دارو هستند. البته نکته مهم این است که دندانپزشکان برای استفاده از هر دستگاه لیزر خاصی نیاز به آموزش دارند، و نیز اینکه آنها از این لیزرها می توانند تنها برای اهدافی استفاده کنند که مد نظر تولید کننده است. دندانپزشکان می توانند توسط تولید کننده، سازمان های تخصصی، و در دانشکده های دندانپزشکی آموزش ببینند. اگر شما به درمان با لیزر فکر می کنید، تعلل نکنید و در مورد آن با دندانپزشک خود صحبت کنید.

آینده لیزرهای دندانپزشکی

به لطف شهرت رو به افزایش لیزرها در دندانپزشکی فرایندهای دندانپزشکی ممکن است به زودی سریع تر، مؤثرتر، و راحت تر انجام شوند. فناوری لیزر Laser (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) به معنای تقویت نور بوسیله امواج تحریک شده، سال ها است که در انواع مختلف فرایندهای پزشکی مورد استفاده قرار گرفته است. تعداد رو به افزایشی از مطب های دندانپزشکی در سراسر دنیا از لیزرهای دندانپزشکی به عنوان فناوری استفاده می کنند که به بهبود ادامه می دهد و هزینه های آن کاهش پیدا می کنند.

دندانپزشکان ممکن است از لیزرهای دندانپزشکی در طول پاکسازی های تخصصی دندانی برای برداشتن تارتار و به عنوان جایگزینی برای فرایندهای سنتی تسطیح سطح ریشه استفاده کنند که در حال حاضر با استفاده از ابزارهای جراحی به نام کورت انجام می شوند که ممکن است به بافت های اطراف آسیب برسانند. در نهایت، لیزرهای دندانپزشکی می توانند این امکان را برای دندانپزشکان فراهم بیاورند که به هر جزئی از دندان دسترسی پیدا کنند، و جایگزین نیاز به دریل های سنتی دندانپزشکی شوند. این می تواند به کاهش درد و اضطراب بسیاری از افرادی کمک کند که وقتی به دندانپزشک مراجعه می کنند آن را تجربه می کنند.

ممکن است لیزرهای دندانپزشکی هرگز نتوانند به طور کامل جایگزین تجهیزات دندانپزشکی شوند که امروزه کاربرد دارند، اما ممکن است به پر استفاده ترین ابزار دندانپزشکی تبدیل شوند که برای درمان بیماران استفاده می شوند.

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است

آیا می دانید چه چیزی بهتر از درمان با لیزرهای دندانپزشکی است؟ عدم نیاز به آن! اگر شما کارهای بهداشتی دهان و دندان های خود را به خوبی دنبال کنید و دو مرتبه در طول روز مسواک بزنید و یک مرتبه نخ دندان بکشید، و سالانه دو مرتبه برای چکاپ و پاکسازی های تخصصی به دندانپزشک مراجعه کنید، ممکن است هرگز نیازی به درمان با لیزرهای دندانپزشکی نداشته باشید.